نوع مقاله : گزارش موردی
نویسندگان
1 گروه آموزشی رادیولوژی و جراحی، دانشکده دامپزشکی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
2 دانش آموخته دانشکده دامپزشکی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
چکیده
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
نویسندگان [English]
HISTORY: Suspensory ligament injury associated with avulsion or crescent fracture of third metacarpal or metatarsal bone is a common injury in racehorses. Lameness is known to be the most common clinical sign of these horses.
CLINICAL FINDING: The present article investigated two avulsion fractures in the third metacarpal bone in 2.5-year-old mare and stallion, which had chronic lameness with a vague origin and disability of weight bearing in left forelimbs.
DIAGNOSTIC TESTS: Following radiography and ultrasonography examinations, suspensory ligament injury and subsequently avulsion fracture in the proximal third of metacarpal bones in left forelimb were approved.
FINAL EVALUATION: In radiography, radiolucent lines associated with fragmented segments (about 2×6×8 mm) in mare and (about 2×4×6 mm) in stallion in the proximal part of the third metacarpal bone were indicative of an avulsion or crescent fracture at the origin of the suspensory ligament. Furthermore, in ultrasonography compatible with radiographic findings, an echogenic-fragmented fracture in the proximal part of the third metacarpal bone and a local area of decreased echogenicity was diagnosed as desmopathy of suspensory ligament.
کلیدواژه‌ها [English]
شکستگی اوالژن (Avulsion fracture) در محل اتصالی لیگامان معلقه ((Origin of suspensory ligament در ناحیه بالایی_کف‌دستی/ کف‌پایی ((Proximopalmar/plantar سومین استخوان متاکارپ یا متاتارس، آسیبی است که معمولاً در اسب‌های مسابقه‌ای از قبیل تروبرد و استانداردبرد مشاهده می‌شود که همراه با لنگش متوسط تا شدید می‌باشد (1،10). لیگامان معلقه از ردیف پایینی استخوان‌های کارپ و سطح بالایی و کف‌دستی سومین استخوان متاکارپ منشاء می‌گیرد. کشیدگی بیش از حد کارپ یا خمیدگی بیش از حد فتلاک باعث درگیری این لیگامان می‌شود. علائم آزردگی لیگامان معلقه به موقعیت ضایعه، شدت آزردگی و آستانه تحمل درد حیوان بستگی دارد (5). آسیب به لیگامان معلقه در قسمت بالایی سومین استخوان متاکارپ یا متاتارس باعث شکستگی‌های کوچک می‌شود که شکستگی اوالژن نامیده می‌شود. در متون رادیولوژی از این شکستگی به نام‌های شکستگی هلالی (Crescent fracture) یا شکستگی نعلبکی (Saucer fracture) به خاطر شکل خاص آن نیز نام برده می شود. آزردگی لیگامان معلقه و به دنبال آن شکستگی‌های اوالژن در استخوان متاکارپ یا متاتارس اسب می‌تواند ناشی از وضعیت بدنی نامناسب حیوان، تمرین‌های سخت بدنی در سنین پایین و یا آموزش حیوان در زمین‌های ناهموار رخ دهد. علائم بیماری در حیوان متغیر است اما عموماً رایج‌ترین نمود بالینی حیوان لنگش است (5). رادیوگرافی و اولتراسونوگرافی می‌تواند به عنوان تکنیک انتخابی برای ارزیابی شدت و محل آزردگی لیگامان معلقه و آسیب استخوانی کمک کننده باشد هر چند از روش‌های دیگری نظیر امآرآی نیز می‌توان برای ارزیابی آزردگی لیگامان‌ها استفاده کرد. موقعیت سطحی (Superficially) انشعابات لیگامان معلقه، ملامسه و معاینه این ساختار را آسان می‌نماید و تصویربرداری با ابزار استاندارد به منظور تأیید تشخیص، بسیار کمک کننده است (6).
یک مادیان تروبرد 5/2 ساله و یک نریان تروبرد 5/2 ساله با سابقه لنگش مزمن و مبهم از نظر منشأ درگیری، مورد معاینات بالینی قرار گرفتند. بعد از تزریق بی‌حسی موضعی به رشته‌های عصبی و رد کردن سایر دلایل ایجاد کننده لنگش و همچنین تعیین محل احتمالی درگیری، رادیوگرافی و اولتراسونوگرافی انجام شد. تصاویر رادیوگرافی با شرایط میلی‌آمپر ثانیه ((mAs 5/2 و کیلوولتاژ پیک (kVp) 65 در نمای پشتی_ کف‌دستی و نماهای مایل جانبی و میانی تهیه شدند و برای ارزیابی شدت درگیری لیگامان معلقه، اولتراسونوگرافی در نماهای عرضی و طولی با استفاده از پراب خطی با فرکانس 10 مگاهرتز و عمق 9/4 سانتی‌متر انجام شد.
برای ارزیابی حضور یا عدم حضور شکستگی و یا آزردگی لیگامان در این دو حیوان رادیوگرافی و سپس اولتراسونوگرافی انجام شد. در رادیوگرافی خطوط رادیولوسنت همراه با قطعه شکستگی با اندازه‌های 8×6×2 میلی متر در حیوان مادیان (تصاویر (1C,1D و 6×4×2 میلی‌متر در نریان در ناحیه بالایی سومین استخوان متاکارپ مشاهده شد که نشان‌دهنده شکستگی هلالی در محل اتصال لیگامان معلقه بود (تصاویر 1A,1B).
لیگامان معلقه و انشعابات آن از لحاظ آناتومی به صورت سطحی (Superficially) قرار دارند و اغلب در اسب‌ها به آسانی قابل بررسی و ارزیابی می‌باشند. تمامی بخش‌های این لیگامان باید در هر دو موقعیت تحمل وزن (Weight bearing) و خمیده (Flexed)، ملامسه و معاینه شود. شکستگی‌هایی که در سومین استخوان متاکارپ اسب رخ می‌دهد شامل شکستگی اوالژن یا هلالی، کندیلی (Condylar)، خرد شده (Comminuted) و یا فرسودگی (Fatigue) می‌باشند (2،3،7،8). لیگامان معلقه و انشعاباتش علیرغم ساختار محکمی که دارند اندکی الاستیک هستند لذا استرس شدید به اندام در پرش‌های شدید و یا حرکت با سرعت زیاد می‌تواند باعث آسیب به لیگامان شود و علائم بالینی بسته به نوع جراحت و شدت تخریب متفاوت است. در مطالعه‌ای که بر روی 1527 اسب طی 12 سال در دانشگاه دامپزشکی زوریخ انجام شد، رایج‌ترین عارضه، آزردگی لیگامان معلقه با فراوانی 2/31 درصد بوده است که 9/56 درصد در اندام قدامی و 1/43 درصد در اندام خلفی مشاهده شده است و میزان شیوع آزردگی لیگامان معلقه در اسب‌های درساژ 6/41 درصد در اسب‌های پرشی6/28 درصد و در اسب‌های پلیژر 1/28 درصد بوده است (12). در مطالعه دیگری که روی اسب‌های شرکت کننده مسابقات المپیک در سیدنی انجام شد، آزردگی لیگامان معلقه رایج‌ترین آسیبی بود که در بین اسب‌های مورد مطالعه مشاهده گردید به طوری که در 6 مورد از 8 مورد اسب درساژ و 9 مورد از 15 مورد اسب پرشی آزردگی این لیگامان تأیید شد (4). از روش رادیوگرافی اغلب برای ارزیابی شکستگی استخوان متاکارپ به دنبال آزردگی لیگامان معلقه استفاده می‌شود و برای بررسی دقیق محل و شدت تخریب لیگامان معلقه، اولتراسونوگرافی تکنیک انتخابی محسوب می‌شود. در تصاویر رادیوگرافی ضایعات شکستگی در نمای پشتی_کف‌دستی به خوبی مشاهده می‌شوند. در این تصاویر شکستگی معمولاً به صورت اپاسیتی‌های مشت شده ( (Punched outکه اطراف یک ناحیه رادیولوسنت را احاطه می‌کند، مشاهده می‌شود و یا به صورت یک خط افقی رادیولوسنت هلالی یا نعلبکی شکل نمود پیدا می‌کند (11). نماهای استانداردی که برای بررسی این نوع شکستگی استفاده می‌شود شامل نماهای پشتی- کف دستی/ کف پایی، جانبی_میانی ((Lateromedial، مایل پشتی جانبی_ کف‌دستی میانی (Dorsolateral-Palmaromedial) و مایل پشتی میانی_ کف‌دستی جانبی می‌باشند (Dorsomedial_Palmarolateral) (1). در تصاویر سونوگرافی ضایعات لیگامان معلقه به صورت کاهش اکوژنیسیته در مجاورت ناحیه شکستگی دیده می‌شوند که این کاهش اکوژنیسیته به علت پارگی الیاف لیگامانی و خونریزی موضعی است (11). برای ارزیابی سونوگرافی، ناحیه بالایی متاکارپ باید در حالت عدم وزن‌گیری قرار گیرد. همچنین تهیه نماهای طولی و عرضی از ناحیه بالایی_کف‌دستی لیگامان معلقه ضروری است. غالباً از پراب خطی برای معاینه ناحیه متاکارپ استفاده می‌شود. برای بررسی لیگامان معلقه، فرکانس، ناحیه کانونی، عمق و شدت باید در ماکزیمم حالت کیفی برای نمایش لیگامان معلقه باشد. لیگامان معلقه به دلیل حضور نواحی چربی و ماهیچه دارای ظاهر خال دار (Mottled) است. این ظاهر در نمای عرضی باعث ایجاد نواحی با کاهش اکوژنیسیته در لیگامان و در تصاویر طولی باعث ایجاد نواحی فاقد فیبرهای خطی می‌گردد. برای بررسی لیگامان معلقه، عمق تصویر باید به‌گونه‌ای تنظیم شده باشد که خط هایپراکویی که نشان‌دهنده ناحیه کف‌دستی است، در سومین استخوان متاکارپ قابل مشاهده باشد (11).
سینتی‌گرافی نیز یکی از ابزارهای تشخیصی برای بررسی جراحات لیگامانی از قبیل لیگامان معلقه می‌باشد. در سینتی‌گرافی یک ناحیه کانونی با افزایش اپاسیتی در ناحیه بالایی_جانبی (Proximolateral) ناحیه متاتارس یا متاکارپ مشاهده می‌شود که همراه با تشکیل انتزوفیت به دنبال دسموپاتی لیگامان معلقه ایجاد می‌گردد (11). افزایش دریافت مواد رادیونوکلئوتید در ناحیه بالایی متاکارپ یا متاتارس می‌تواند نشان‌دهنده انواع مختلف آزردگی از قبیل جذب استخوانی ((Bone resorption، اسکلروز (Sclerosis)، شکستگی‌های کورتیکال (Cortical fracture) و انباشتگی مایعات (Fluid deposition) باشد (6). امآرآی نیز یکی دیگر از تکنیک‌های تصویربرداری است که برای بررسی لیگامان استفاده می‌شود. ضرورت استفاده از این تکنیک تصویربرداری برای بررسی لیگامان، زمانی است که آزردگی لیگامان به اندازه کافی فاکتور اکوژنیسیته را برای بررسی توسط اولتراسونوگرافی تغییر نداده باشد (6). آزردگی لیگامان معلقه در سومین استخوان متاکارپ یا متاتارس اسب ضایعه‌ای است که معمولاً در اسب‌های مسابقه‌ای مشاهده می‌شود. تشخیص بهنگام این عارضه توسط رادیوگرافی و اولتراسونوگرافی می‌تواند از پیشرفت بیماری و خارج شدن حیوان از توانایی انجام فعالیت‌های ورزشی، بسیار کمک کننده باشد.
بدین وسیله نویسندگان از جناب آقای دکتر احسان ترکی، متخصص بیماری‌های داخلی دام‌های بزرگ و شاغل در فیلد اسب به دلیل همکاری در انجام این مطالعه تشکر و قدردانی به عمل می‌آورند.
بین نویسندگان تعارض در منافع گزارش نشده است.
References
', './data/jvr/coversheet/cover_fa.jpg'))