بررسی اثر منابع و سطوح ید جیره بر عملکرد، صفات لاشه، تلفات ناشی از سندرم افزایش فشار خون ریوی (آسیت)، هورمون‌های تیروئیدی و فراسنجه‌های بیوشیمیایی خون جوجه‌های گوشتی تحت تنش سرمایی

نوع مقاله : بهداشت خوراک دام، طیور و آبزیان

نویسندگان

1 گروه علوم دامی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران

2 گروه علوم تشریح، دانشگاه علوم پزشکی زنجان، زنجان، ایران

چکیده

زمینۀ مطالعه: با توجه به اهمیت عنصر ید در ساخت هورمون‌های تیروئیدی، سطوح مختلف ید در جیره می‌تواند در بروز سندرم آسیت تأثیر‌گذار باشد.
هدف: بررسی اثرات استفاده از منابع و سطوح مختلف ید بر عملکرد، صفات لاشه، تلفات آسیت، هورمون‌های تیروئیدی و فراسنجه‌های بیوشیمیایی خون جوجه‌های گوشتی تحت تنش سرمایی.
روش‎کار: مطالعه حاضر با استفاده از 375 قطعه جوجه یک‌روزه گوشتی نر در قالب طرح کاملاً تصادفی با 5 تیمار، 5 تکرار و 15 پرنده در هر تکرار انجام گرفت. جهت القای آسیت از 14 روزگی دمای سالن به 15 درجه سانتی‌گراد کاهش یافت و تا آخر دوره این دما حفظ گردید. تیمارهای آزمایشی عبارت بودند از: تیمار شاهد (جیره پایه با مقدار ید در سطح توصیه 25/1 میلی‌گرم در کیلوگرم)، جیره پایه + یدید پتاسیم ‌(KI) با سطوح ید (25/6 و 75/3 میلی‌گرم در کیلو‌گرم) و جیره پایه + یدات کلسیم‌ [Ca(IO3)2.H2O] با سطوح ید (25/6 و 75/3 میلی‌گرم در‌کیلوگرم).
نتایج: تأثیر تیمارها بر شاخص‌های عملکرد در کل دوره مطالعه معنی‌دار نبود. کمترین میزان درصد تلفات آسیت، وزن قلب و تری‌یدوتیرونین (T3) در تیمار (25/6 میلی‌گرم در کیلوگرم) مشاهده شد که با تیمار شاهد تفاوت معنی‌داری داشت (05/0P<). کمترین نسبت بطن راست به کل بطن‌ها (RV/TV) مربوط به تیمار یدید پتاسیم (25/6 میلی‌گرم در کیلو‌گرم) بود که تمایل به معنی‌داری نشان داد (10/0P<). جوجه‌هایی که سطوح بالاتر ید (25/6 میلی‌گرم در کیلو‌گرم) دریافت کردند هورمون تیروکسین بیشتری نسبت به سطوح پایین‌تر (75/3 میلی‌گرم در کیلوگرم) داشتند (05/0P<) و نسبت تری‌یدوتیرونین به تیروکسین کمتری نسبت به سطوح پایین‌تر نشان دادند (05/0P<).
نتیجه­گیری نهایی: در مجموع، نتایج مطالعه حاضر نشان داد که استفاده از سطوح بالاتر ید (ppm 25/6) مخصوصاً از منبع یدید پتاسیم باعث کاهش تلفات آسیت در شرایط تنش سرمایی می‌شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Effects of Dietary Sources and Levels of Iodine on Performance, Carcass Traits, Mortality Due to Pulmonary Hypertension Syndrome (Ascites), Thyroid Hormones, and Serum Biochemical Parameters of Broiler Chickens under Cold Stress Condition

نویسندگان [English]

  • Sholeh Hooshyar 1
  • Mohammad Hossein Shahir 1
  • Iraj Jafari Anarkooli 2
1 Department of Animal Sciences, Faculty of Agriculture, University of Zanjan, Zanjan, Iran
2 Department of Anatomical Sciences, Zanjan University of Medical Science, Zanjan, Iran
چکیده [English]

BACKGROUND: On account of the importance of iodine in the synthesis of thyroid hormones, different levels of dietary iodine can affect the occurrence of ascites syndrome in broilers.
OBJECTIVES: The current research aimed to investigate the effects of different sources and levels of iodine on performance, carcass traits, ascites mortality, thyroid hormones, and serum biochemical parameters of broiler chickens under cold stress condition.
METHODS: This experiment was performed using 375 one-day-old male broiler chickens in a completely randomized design with five treatments, five replications, and 15 birds per replication. To induce ascites, the room temperature was reduced to 15 °C from 14 days and this temperature was maintained until the end of the period. The experimental treatments included: control treatment (basal diet with iodine at the recommended level, 1.25 ppm), basal diet + potassium iodide (KI) with iodine levels (6.25 and 3.75 ppm), and basal diet + calcium iodate [Ca(IO3)2. H2O] with iodine levels (6.25 and 3.75 ppm).
RESULTS: The effect of the treatments on the performance indices was not significant throughout the experiment. The lowest percentage of ascites mortality, heart weight, and triiodothyronine (T3) were observed in the treatment (6.25 ppm), which was significantly different from the control treatment (P<0.05). The lowest ratio of right ventricle to total ventricles (RV/TV) was related to potassium iodide treatment (6.25 ppm), which indicated tendency (P<0.10). Chickens receiving higher levels of iodine (6.25 ppm) had higher thyroxine than those receiving lower levels (3.75 ppm) (P<0.05) and showed a lower ratio of triiodothyronine to thyroxine compared to those (P<0.05).
CONCLUSIONS: The results of this experiment implied that the use of higher levels of dietary iodine (6.25 ppm), especially as potassium iodide, reduces broiler’s ascites mortality under cold stress conditions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ascites syndrome
  • Broilers
  • Cold stress
  • Thyroid hormones
  • Iodine

اصل مقاله

مقدمه

 

با توجه به این‌که سالانه بیش از 40 میلیارد قطعه جوجه‌گوشتی در دنیا تولید می‌شود و 8 درصد از کل تلفات در ارتباط با سندرم آسیت می‌باشد در نتیجه این بیماری می‌تواند منجر به خسارت زیادی در این صنعت شود (9،13). البته در شرایط خاص درصد تلفات آسیت به 25 درصد نیز می‌رسد (2). در ایران به دلیل این‌که تعداد زیادی از سالن‌های پرورش جوجه‌ گوشتی در مناطق مرتفع قرار دارند، احتمال وقوع آسیت بالاست (14). امروزه به دلیل انتخاب ژنتیکی برای افزایش سرعت رشد و کاهش ضریب تبدیل در جوجه‌های گوشتی، وقوع سندرم آسیت محدود به مناطق مرتفع نبوده و در اکثر مناطق خصوصاً در شرایط تنش سرمایی دیده می‌شود (2،14).

دلیل اصلی وقوع سندرم آسیت کاهش اکسیژن خون و بافت‌ها در نتیجه اختلال در اکسیژن‌گیری ریه‌‌ها است. آسیت تحت تأثیر ژنتیک می‌باشد و انتخاب ژنتیکی جهت بهبود ظرفیت عروقی در ریه‌‌ها، سندرم آسیت در جوجه‌های گوشتی را کاهش خواهد داد (16). هنگام رشد سریع و به‌خصوص در شرایط سرما نیاز به انرژی بالا رفته و افزایش اکسیژن مورد نیاز بافت‌ها باعث افزایش برون‌ده قلب و در نهایت هایپرتروفی بطن راست می‌گردد. هایپرتروفی قلب همراه با نقص عمل دریچه‌های قلب در جوجه‌های گوشتی، منجر به افزایش فشار خون در سیاهرگ‌های کبد و تراوش بخشی از محتویات پلاسما به داخل محوطه بطنی شده و باعث ایجاد ناهنجاری متابولیکی آسیت می‌شود که می‌تواند موجب تلف شدن پرنده شود (6،16).

از نظر هورمون‌شناسی، نقش هورمون‌های تیروئیدی در ایجاد سندرم آسیت به اثبات رسیده است (5،9،14،21). محققین معتقدند که به دلیل افزایش سوخت و ساز پایه و لزوم ساخت هورمون تری‌یدوتیرونین (T3) جهت حفظ این سوخت و ساز پایه بالا، جوجه‌های گوشتی حساس و مستعد به سندرم آسیت قادر به حفظ سطح تیروکسین (T4) خون نمی‌باشند و به هنگام بروز این سندرم، سطح تیروکسین خون به طور قابل توجهی کاهش می‌یابد (9). این نتایج منجر به فرضیه ایجاد سندرم آسیت به دلیل کم‌کاری تیروئید در جوجه‌های گوشتی شده است. در مطالعه حاضر این فرضیه مطرح شد که آیا مکمل‌سازی با مقادیر بالای ید در جیره می‌تواند با افزایش سطح T4 خون سبب کاهش وقوع آسیت شود؟

عنصر ید برای سنتز هورمون‌های تیروئیدی مورد نیاز است و تأمین میزان مناسب ید در جیره برای عملکرد طبیعی تیروئید و مکانیسم‌های مرتبط فیزیولوژیکی بسیار اهمیت دارد و کمبود آن سبب کم‌کاری تیروئید و کاهش متابولیسم پایه می‌شود. علی‌رغم اهمیت بسیار بالای ید در تغذیه طیور جوجه‌های گوشتی، تحقیقات محدودی در این زمینه مخصوصاً در شرایط تنش سرمایی که نیاز به هورمون تیروکسین برای افزایش متابولیسم پایه و تولید گرما بالاست انجام شده است.Tatli Seven  و همکاران در سال 2009 نشان دادند که افزودن ید (1 میلی‌گرم در کیلو‌گرم) و ویتامین C (250 میلی‌گرم در کیلو‌گرم) به جیره جوجه‌های گوشتی سبب بهبود عملکرد در شرایط تنش سرمایی می‌‌گردد اما مشخص نگردید که این بهبود مربوط به ویتامین C یا ید است (23). همچنین در این مطالعه اشاره‌ای به تأثیر تیمارها بر تلفات آسیت نشده است (23). Seven و همکاران در سال 2009 نیز نشان دادند تیمار ترکیبی ویتامین C و ید سبب کاهش معنی‌دار هورمون T3 شد که می‌تواند سبب کاهش آسیت شود (20). محققین دیگر با افزودن ید به میزان 2 میلی‌گرم در کیلو‌گرم در آب آشامیدنی جوجه‌های گوشتی دریافتند که این میزان ید می‌تواند رشد جوجه‌های گوشتی را به طور قابل توجهی افزایش دهد (22). نتایج برخی مطالعات نشان داده است که زیست فراهمی منابع مختلف ید در جوجه‌های گوشتی می‌تواند متفاوت باشد (19).

علی‌رغم اهمیت عنصر ید در سلامت و عملکرد جوجه‌های گوشتی، نقش آن در سندرم آسیت به‌درستی بررسی نشده است. مطالعه حاضر به منظور بررسی اثر سطوح و منابع مختلف ید بر عملکرد، تلفات سندرم آسیت، صفات لاشه، هورمون‌های تیروئیدی و فراسنجه‌های خونی جوجه‌های گوشتی در شرایط آسیت القایی به روش تنش سرمایی انجام شد.

مواد و روش کار

جیره‌ها بر پایه ذرت و کنجاله سویا به‌صورت آردی بود (جدول 1) و به غیر از سطوح و منابع ید از لحاظ سایر مواد مغذی یکسان تهیه شد. تیمارهای آزمایشی (5 تیمار) عبارت بودند از: تیمار شاهد یا جیره پایه با غلظت ید پیشنهادی توصیه سویه راس (25/1 میلی‌گرم در کیلوگرم)، جیره پایه + یدید پتاسیم‌ (KI) با سطوح ید بیشتر از توصیه راس (25/6 و 75/3 میلی‌گرم در کیلو‌گرم)، جیره پایه + یدات کلسیم‌ [Ca(IO3)2.H2O] با سطوح ید بیشتر از توصیه راس (25/6 و 75/3 میلی‌گرم در کیلو‌گرم). با احتساب ید جیره پایه و ید افزوده شده به جیره، غلظت ید در جیره‌های آزمایشی به ترتیب 75/3 و 25/6 میلی‌گرم در کیلوگرم بود. پس از آنالیز با دستگاه جذب اتمی جهت تعیین خلوص، یدید پتاسیم (9/75 درصد خلوص ید) و یدات کلسیم (4/61 درصد خلوص ید) مورد استفاده قرار گرفتند. میزان یدید پتاسیم اضافه شده در جیره برای تأمین این سطوح ید 29/3 و 58/6 میلی‌گرم در کیلوگرم بود. میزان یدات کلسیم اضافه شده در جیره برای تأمین این سطوح ید 07/4 و 14/8 میلی‌گرم در کیلوگرم بود. یدید پتاسیم و یدات کلسیم مورد استفاده از شرکت دامیار جامع تهیه شدند. اجزای تشکیل‌دهنده و ترکیب شیمیایی جیره‌های مورد استفاده در دوره آغازین (0 تا 14 روزگی)، رشد (14 تا 28 روزگی) و پایانی (28 تا 38 روزگی) در جدول1 ارائه شده است.

در طول دوره مطالعه تلفات به‌‌صورت روزانه ثبت و وزن‌کشی شد و برای تعیین خصوصیات قلب (وزن قلب و شاخص نسبت بطن راست به کل بطن‌ها (RV/TV)) کالبدشکافی شدند. در طی دوره مطالعه همچنین مصرف خوراک و وزن زنده اندازه‌‌گیری شد و بر حسب روزمرغ تصحیح شدند. قبل از هر بار وزن‌کشی، پرندگان به مدت 4 ساعت جهت خالی شدن محتویات روده گرسنه ماندند. در روز 38، از هر تیمار 2 قطعه جوجه به‌صورت تصادفی انتخاب، توزین و به‌ منظور اندازه‌گیری پارامتر‎های مربوطه کشتار شدند. توزین اجزای لاشه با ترازوی دیجیتال (UWA-D) انجام شد و وزن نسبی اجزای لاشه به‌‌صورت درصدی از وزن زنده محاسبه شد.

نمونه‌گیری خون در 38 روزگی از طریق ورید بال انجام شد و جداسازی سرم نمونه‌های خونی با استفاده از دستگاه سانتریفوژ در دور 3000 به مدت 10 دقیقه انجام شد. پارامترهای خونی مورد بررسی شامل گلوکز، آلبومین، تری گلیسرید و پروتئین کل بودند که توسط دستگاه اسپکتروفتومتری (Apel, PD-3000, UV) و با کیت‌های تشخیصی تجاری (پارس آزمون، تهران، ایران) تعیین گردیدند. همچنین هورمون‌های T3 و T4 توسط دستگاه الایزا ریدر (Biotek, ELX-800) و با کیت تشخیصی تجاری (پیشتاز طب، تهران، ایران) اندازه‌گیری شدند.

تجزیه واریانس داده‌ها با استفاده از رویهGLM  نرم افزار SAS (9.1) در قالب یک طرح کاملاً تصادفی با 5 تیمار و 5 تکرار انجام شد. مقایسه میانگین تیمارها توسط آزمون چند دامنه‌ای دانکن در سطح خطای 05/0 انجام گرفت. اعداد P بین 05/0 و 1/0 به عنوان تمایل به معنی‌داری در نظر گرفته شدند. همچنین مقایسات مستقل (contrast) برای مقایسه منابع ید و سطوح ید انجام شد.

نتایج

اثرات سطوح و منابع مختلف ید بر عملکرد جوجه‌های گوشتی تحت شرایط آسیت القایی به روش سرما در جدول 2 نشان داده شده است. تأثیر تیمارها بر وزن نهایی (38روزگی)، افزایش وزن، مصرف خوراک و ضریب تبدیل خوراک در کل دوره مطالعه (14تا 38روزگی) معنی‌دار نبود، البته میانگین افزایش وزن و مصرف خوراک همه تیمارها از گروه شاهد به‌‌صورت عددی بالاتر بود.

جدول 3 نشان دهنده نتایج اثرات سطوح مختلف یدید پتاسیم و یدات کلسیم بر درصد تلفات کل، تلفات ناشی از سندرم آسیت، وزن قلب، نسبت بطن راست به کل بطن‌ها (RV/TV) و کبد جوجه‌های گوشتی تلف شده در نتیجه سندرم آسیت القایی به روش سرما است. پروتکل ایجاد سندرم آسیت در جوجه‌‌ خروس‌ها موفقیت‌آمیز بود و میانگین درصد تلفات ناشی از سندرم آسیت تیمارها حدود 20 درصد بود. کمترین درصد تلفات کل در تیمار یدید پتاسیم (سطح ید 25/6 میلی‌گرم در کیلو‌گرم جیره) مشاهده شد که با بقیه تیمارها تفاوت معنی‌داری داشت (05/0P<). همچنین مقایسه کنتراست سطوح ید نشان داد که سطوح بالاتر ید درصد تلفات کل کمتری نسبت به سطوح پایین‌تر داشتند (05/0P<). کمترین میزان تلفات آسیت نیز مربوط به تیمار یدید پتاسیم (سطح ید 25/6 میلی‌گرم در کیلو‌گرم جیره) بود که با بقیه تیمارها تفاوت معنی‌داری داشت (05/0P<). کمترین میزان وزن قلب مربوط به تیمار یدید پتاسیم (سطح ید 25/6 میلی‌گرم در کیلو‌گرم جیره) بود که در مقایسه با تیمار یدید پتاسیم (سطح ید 75/3 میلی‌گرم در کیلو‌گرم جیره) و یدات کلسیم (سطح ید 25/6 میلی‌گرم در کیلو‌گرم جیره) تفاوت معنی‌داری داشت (05/0P<). اختلاف معنی‌داری در نسبت بطن راست به کل بطن‌ها (RV/TV) و درصد نسبی وزن کبد جوجه‌های گوشتی تلف شده ازسندرم آسیت مشاهده نشد.

اثرات سطوح مختلف یدید پتاسیم و یدات کلسیم بر صفات لاشه و وزن نسبی احشایی در جوجه‌های گوشتی کشتار شده در آخر دوره در جدول 4 نشان داده شده است. با توجه به نتایج بدست آمده اختلاف معنی‌داری در وزن نسبی ران و کبد تیمارهای تحت بررسی وجود نداشت. تفاوت درصد کل لاشه و درصد قلب بین تیمارها تمایل به معنی‌داری داشت (10/0P<). وزن نسبی سینه تیمار یدید پتاسیم (سطح ید 25/6 میلی‌گرم در کیلو‌گرم جیره) به طور معنی‌داری بیشتر از گروه شاهد بود (05/0P<). در مقایسه وزن نسبی چربی، کمترین میزان مربوط به یدید پتاسیم (سطح ید 75/3 میلی‌گرم در کیلو‌گرم جیره) بود که البته با گروه شاهد و تیمار یدید پتاسیم (سطح ید 25/6 میلی‌گرم در کیلو‌گرم جیره) تفاوت معنی‌داری نداشت (05/0P>). کمترین میزان RV/TV در تیمارهای مکمل ید مربوط به تیمار یدید پتاسیم (سطح ید 25/6 میلی‌گرم در کیلو‌گرم جیره) بود که با گروه شاهد تمایل به تفاوت معنی‌دار داشت (10/0P<).

اثرات سطوح مختلف یدید پتاسیم و یدات کلسیم بر پارامترهای بیوشیمیایی خون جوجه‌های گوشتی تحت آسیت القایی به روش سرما در جدول 5 نشان داده شده است. گلوکز سرم تمام تیمار‌های دارای مکمل ید به طور معنی‌داری کمتر از گروه شاهد بود (05/0P<). آلبومین سرم تحت تأثیر معنی‌دار تیمارها قرار گرفت و در تیمارهای یدید پتاسیم (سطح ید 25/6 میلی‌گرم در کیلو‌گرم جیره) و یدات کلسیم (سطح ید 75/3 میلی‌گرم بر کیلو‌گرم جیره) کمترین بود (05/0P<). تری گلیسرید سرم تحت تأثیر تیمارها قرار گرفت و کمترین عدد مربوط به تیمار یدید پتاسیم (سطح ید 75/3 میلی‌گرم در کیلو‌گرم جیره) در مقایسه با تیمار شاهد و سایر تیمارها بود (05/0P<). مقایسه پروتئین کل تیمارها بیانگر تفاوت معنی‌دار تیمارهای حاوی مکمل ید نسبت به تیمار شاهد بود (05/0P<) که کمترین میزان مربوط به تیمار یدات کلسیم (سطح ید 75/3 میلی‌گرم در کیلو‌گرم جیره) بود (05/0P<).

اثرات سطوح مختلف یدید پتاسیم و یدات کلسیم بر هورمون‌های تیروئیدی جوجه‌های گوشتی تحت آسیت القایی به روش سرما در جدول 6 نشان داده شده است. مقایسه سطوح ید نشان داد که سطوح بالاتر ید (سطح ید 25/6 میلی‌گرم در کیلو‌گرم جیره) میزان هورمون T4 بیشتری نسبت به سطوح پایین‌تر (سطح ید 75/3 میلی‌گرم در کیلو‌گرم جیره) داشتند (05/0P<). کمترین میزان هورمون T3 مربوط به تیمار یدید پتاسیم (سطح ید 25/6 میلی‌گرم در کیلو‌گرم جیره) بود که با یدید پتاسیم (سطح ید 75/3 میلی‌گرم در کیلو‌گرم جیره) و شاهد تفاوت معنی‌داری داشت (05/0P<). بیشترین میزان نسبت تری‌یدوتیرونین به تیروکسین (T3/T4) مربوط به تیمار شاهد و یدید پتاسیم (سطح ید 75/3 میلی‌گرم در کیلو‌گرم جیره) بود که با سایر تیمارها تفاوت معنی‌داری داشتند (05/0P<). همچنین مقایسه سطوح ید نشان داد که سطوح بالاتر ید نسبت (T3/T4) کمتری نسبت به سطوح پایین‌تر داشتند (05/0P<). رابطه رگرسیون هورمون T3 خون و درصد آسیت در جوجه‌های گوشتی در تصویر 1 نشان داده شده است. نتایج بیانگر همبستگی کاملا ًمعنی‌دار خطی و مثبت بین T3 خون (محور افقی) و درصد تلفات آسیت (محور عمودی) بود. با افزایش هورمون T3 خون، درصد تلفات آسیت نیز روند افزایشی نشان ‌داد.

بحث

در مطالعه حاضر منابع و سطوح ید جیره تأثیر معنی‌دار بر عملکرد جوجه‌های گوشتی تحت تنش سرمایی نداشتند. در زمینه تأثیر ید بر عملکرد جوجه‌های گوشتی در شرایط ایجاد آسیت (تنش سرمایی) مطالعات خیلی کمی انجام شده است. نتایج حاصل از مطالعات گذشته در شرایط معمول نیز بیانگر عدم تأثیر افزودن مکمل ید مازاد بر نیاز در جیره بر رشد و عملکرد جوجه‌های گوشتی است (8،12،17). به طور مشابه Rottger و همکاران در سال 2011 نیز با استفاده از دو منبع ‌یدید پتاسیم و یدات ‌کلسیم در سطوح مختلف نشان دادند که هیچ‌کدام از مکمل‌های ید ‌به طور قابل توجهی بر رشد و عملکرد جوجه‌های گوشتی تأثیرگذار نمی‌باشند (19). در مطالعه‌ای که توسطTatli Seven  و همکاران در سال 2009 بر عملکرد جوجه‌های گوشتی تحت شرایط سرمایی صورت گرفت اظهار داشتند که تیمار ویتامین C و ید در مقایسه با تیمار سلنیوم و ید بر عملکرد جوجه‌های گوشتی مؤثرتر بود (23). نتایج مطالعه این محققین نشان داد که تیمار حاوی ویتامین C و ید بیشترین میزان افزایش وزن و کمترین میزان ضریب ‌تبدیل خوراکی را در مقایسه با تیمارهای دیگر داشت که البته این تأثیر را به خاصیت آنتی اکسیدانی ویتامین C نسبت دادند (23).

در مطالعه حاضر کمترین میزان درصد تلفات ناشی از سندرم آسیت مربوط به سطح بالای مکمل ید (سطح ید 25/6 میلی‌گرم در کیلو‌گرم جیره) و از منبع یدید پتاسیم بود که با بقیه تیمارها تفاوت معنی‌داری داشت. با توجه به این‌که هیچ گزارشی در ارتباط با استفاده از مکمل ید در کاهش تلفات ناشی از سندرم آسیت در مطالعات پیشین بیان نشده است می‌توان کاهش تلفات را این‌گونه توجیه کرد که سطوح بالاتر ید در جیره با افزایش میزان T4 خون موجب کاهش ناشی از سندرم تلفات آسیت نسبت به سطوح پایین‌تر شده است. همان‌گونه که در جدول 6 مشاهده می‌شود تیمار یدید پتاسیم (با سطح ید 25/6 میلی‌گرم در کیلو‌گرم جیره) دارای بیشترین غلظت هورمون T4 و کمترین غلظت هورمون  T3در خون بود که تأیید کننده فرضیه مطرح شده در ارتباط با کاهش درصد آسیت با افزایش هورمون T4 می‌تواند باشد. در این راستا Decuypere و همکاران نیز در سال 2000 بیان کردند که جوجه‌های گوشتی به دلیل اصلاح نژاد برای رشد بیشتر و کم شدن نیازهای نگهداری در حالت هیپوتیروئیدیسم (کم‌کاری تیروئید) قرار دارند (5). کاهش هورمون تیروکسین خون در شرایط آسیت در مطالعات دیگر نیز گزارش شده است (13). نکته دیگر تفاوت معنی‌دار تیمار یدید پتاسیم (با سطح ید 25/6 میلی‌گرم در کیلو‌گرم جیره) با یدات کلسیم (با سطح ید 25/6 میلی‌گرم در کیلو‌گرم جیره) در تلفات ناشی از سندرم آسیت بود (به ترتیب 66/11 و 33/23 درصد). به نظر می‌رسد این تفاوت بیانگر زیست فراهمی متفاوت این دو منبع ید برای جوجه‌های گوشتی می‌باشد. در مطالعه Rottger و همکاران در سال 2011 نیز غلظت‌های بیشتر ید در تیمار یدید پتاسیم در غده تیروئید نسبت به یدات کلسیم مشاهده شد که نشان می‌دهد افزودن ید مکمل به جیره به صورت یدید پتاسیم می‌تواند باعث افزایش غلظت ید در غده تیروئید و در نتیجه بهبود ترشح هورمون‌های تیروئیدی شود (19).

نسبت TV RV: یک نسبت مهم در مطالعات مربوط به سندرم آسیت است که اعداد بالاتر از 25 درصد بیانگر شروع درگیری جوجه‌های گوشتی با آسیت می‌باشد (7). شاخص TV:RV تیمار یدید پتاسیم (سطح ید 25/6 میلی‌گرم در کیلو‌گرم جیره) دارای عدد 93/24 درصد بود که با تلفات کمتر ناشی از سندرم آسیت در این تیمار همبستگی داشت. سایر تیمارهای آزمایش عدد TV:RV بالاتر از 25 درصد داشتند که آن هم با تلفات بالاتر سندرم آسیت در این تیمارها ارتباط داشت.

درصد وزن قلب نیز به عنوان یک شاخص آسیت در نظر گرفته می‌شود. تفاوت معنی‌داری در درصد قلب پرندگانی که در طول دوره آزمایش تلف شدند (جدول 3) مشاهده شد ولی پرندگانی که در آخر دوره کشتار شدند درصد قلب تفاوت معنی‌دار نداشت (جدول 4). کمترین میزان وزن قلب مربوط به تیمار یدید پتاسیم (سطح ید 25/6 میلی‌گرم در کیلو‌گرم جیره) بود که با تیمارهای یدید پتاسیم (سطح ید 75/3 میلی‌گرم در کیلو‌گرم جیره) و یدات کلسیم (سطح ید 25/6 میلی‌گرم در کیلو‌گرم جیره) تفاوت معنی‌داری داشت. مغایر با نتایج این مطالعه Tatli Seven و همکاران در سال 2009 تغییری در وزن نسبی قلب در هیچ‌کدام از تیمارها با افزودن ید و ویتامین C در مقایسه با تیمار شاهد مشاهده نکردند (23).

یکی از شاخص‌های هورمونی که ارتباط مستقیمی با بروز سندرم آسیت دارد بالا رفتن هورمون T3 خون است که هم به دلیل فعالیت بالاتر نسبت به T4 و هم به دلیل تأثیر فیدبک منفی بر ترشح T4 می‌تواند سبب ایجاد سندرم آسیت شود (14). رابطه رگرسیون هورمون T3 خون و درصد آسیت در جوجه‌های گوشتی در تصویر 1 نیز بیانگر همبستگی کاملا ًمعنی‌دار و مثبت میزان T3 خون و درصد آسیت در این مطالعه است.

نتایج مطالعه حاضر نشان داد که میزان گلوکز، تری گلیسرید و پروتئین کل با افزودن ید در جیره جوجه‌های گوشتی تحت تنش سرمایی کاهش می‌یابد.  Arzour-Lakehalو همکاران در سال 2013 با بررسی تأثیر همبستگی سطوح هورمون T4 پلاسما با سطوح کلسترول و تری ‌گلیسرید در جوجه‌های گوشتی اثبات کردند که یک همبستگی بین سطوح هورمون‌های تیروئیدی و متابولیسم لیپید در جوجه‌های گوشتی وجود دارد (1). همچنین نتایج مطالعه Rizos و همکاران 2011 نشان داد که اختلال در عملکرد غده‌ تیروئید تأثیر بسزایی بر روی پروفایل لیپیدها در انسان و به ‌همان نسبت اثرات مضر بر روی دستگاه قلبی- عروقی دارد. این محققین بیان کردند که هایپوتیروئیدیسم تأثیر سوء بر روی شاخص لیپیدهای پلاسما در انسان دارد (18).  Daneshyar و همکاران در سال 2009 گزارش کردند که گلوکز خون در پرندگان آسیتی افزایش پیدا کرد و پروتئین کل سرم نیز به‌طور معنی‌داری کاهش یافت (4). هر چند در دیگر فاکتورهای اندازه‌گیری شده خون از قبیل تری گلیسرید تغییرات معنی‌داری مشاهده نشد. این محققین افزایش گلوکز خون را به مکانیسم گلوکونئوژنز نسبت دادند که در آن تری گلیسرید و آمینو اسیدهای دآمینه شده حاصل از کاتابولیسم پروتئین به عنوان سوبسترا در تولید گلوکز مورد استفاده قرار می‌گیرند (4). مغایر با نتایج مطالعه حاضر میزان گلوکز و پروتئین کل در مطالعه Seven و همکاران در سال 2009 تغییرات معنی‌داری نداشت (20). در تناقض با نتایج مطالعه حاضر میزان تری گلیسرید در تیمار حاوی سلنیوم و ید به‌طور معنی‌داری افزایش نشان داد که علت این امر را به همکاری سلنیوم (1 میلی‌گرم در کیلو‌گرم) و ید (2 میلی‌گرم در کیلو‌گرم) که موجب جلوگیری از پراکسیداسیون لیپید می‌شود نسبت دادند (20). Behroozlak و همکاران در سال 2018 با جایگزینی ید آلی به جای ید معدنی تغییری در میزان تری گلیسرید خون مشاهده نکردند (3).

به غیر از درصد وزن نسبی سینه و چربی بطنی بقیه صفات لاشه تحت تأثیر معنی‌دار تیمارهای آزمایش قرار نگرفتند. هرچند که تفاوت تیمارها در صفات درصد لاشه، درصد قلب و نسبت (RV:TV) تمایل به معنی‌داری نشان داد. در این مطالعه وزن نسبی سینه تیمار یدید پتاسیم (با سطح ید 25/6 میلی‌گرم در کیلو‌گرم جیره) به طور معنی‌داری بیشتر از گروه شاهد و بقیه تیمارها بود. هورمون‌های تیروئیدی در مقادیر متوسط می‌توانند نقش مهمی در پروتئین‌سازی در عضلات داشته باشند ولی مقادیر بالای این هورمون‌ها مواد مغذی را به سمت کاتابولیسم و تولید حرارت هدایت خواهد کرد. در مقایسه وزن نسبی چربی بطنی، کمترین میزان مربوط به یدید پتاسیم (سطح ید 75/3 میلی‌گرم در کیلو‌گرم جیره) بود که البته با گروه شاهد و تیمار یدید پتاسیم (سطح ید 25/6 میلی‌گرم در کیلو‌گرم جیره) تفاوت معنی‌داری نداشت و بیشترین میزان مربوط به تیمارهای یدات کلسیم بود. برخلاف مطالعه حاضر Rottger و همکاران در سال 2011 با افزودن سطوح مختلف ید تأثیری بر وزن نهایی بدن، درصد گوشت سینه، ران، وزن قلب، کبد و چربی بطنی مشاهده نکردند (19) که تفاوت نتایج می‌تواند به دلایل شرایط تنش سرمایی در مطالعه حاضر باشد.

نتایج مطالعه حاضر در خصوص غلظت‌های هورمون‌های تیروئیدی با نتایجMokhtari  و همکاران در سال 2005 مطابقت داشت که بیان داشتند افزایش مصرف ید جیره عامل اصلی افزایش غلظت هورمون‌های تیروئیدی در انسان و حیوانات است (15). سطوح بالاتر ید (از هر دو منبع یدید پتاسیم و یدات کلسیم) سبب افزایش معنی‌دار تیروکسین خون شد. یکی از مهم‌ترین راه‌های تبدیل T4 به T3 دیدینازها هستند. احتمالاً علت بالا بودن میزان T3 در بیماری آسیت به دلیل افزایش فعالیت دیدیناز می‌باشد. کبد مهم‌ترین مکان دیودیناسیون T4 است (9). مطابق با نتایج مطالعه حاضر Behroozlak و همکاران در سال 2018 بیان داشتند که جایگزینی ید آلی به جای ید معدنی در سطوح متفاوت سبب افزایش هورمون‌های تیروئیدی شد (3). بر خلاف نتایج این مطالعه، Li و همکاران در سال 2012 با بررسی اثر دو منبع معدنی ید (یدید پتاسیم و یدات ‌پتاسیم در دو سطح 4 و 10 میلی‌گرم در کیلوگرم) بر غلظت‌های هورمون‌های تیروئیدی T3 و T4 در خوک نتیجه گرفتند که منبع ید نمی‌تواند بر روی غلظت هورمون‌های تیروئیدی T3 و T4 تأثیر معنی‌داری داشته باشد (10).

تفاوت در نتایج مطالعه حاضر با مطالعات دیگر محققین می‌تواند در استفاده از سطوح و منابع مختلف ید و یا استفاده ید به همراه آنتی‌اکسیدان‌ها در حالت تنش سرمایی و یا شرایط عادی پرورش باشد. به‌طور کلی می‌توان نتیجه گرفت که استفاده از سطوح بالاتر ید در جیره جوجه‌های گوشتی در شرایط وقوع سندرم آسیت بر روی صفات و شاخص‌های اندازه‌گیری شده اثرات مفیدی نشان داد. در مجموع با توجه به نتایج مطالعه حاضر، استفاده از سطوح بالاتر ید (25/6 میلی‌گرم در کیلو‌گرم) از منبع یدید پتاسیم در کاهش تلفات ناشی از آسیت در جوجه‌های گوشتی توصیه می‌شود.

سپاسگزاری

بدین وسیله از جناب آقای دکتر رضا طاهرخانی و شرکت کاوش دانه که در تهیه یدید پتاسیم و اجرای این طرح همکاری نمودند، کمال قدردانی را داریم.

تعارض منافع

بین نویسندگان تعارض در منافع گزارش نشده است.

مراجع

  1. References

     

    • Arzour-Lakehal, N., Siliart, B., Benlatreche, C. (2013). Relationship between plasma free thyroxine levels and some biochemical parameters in two strains of broiler chickens. Glob Vet, 10(3), 243-249. https://doi.org/10.5829/idosi.gv.2013.10.3.7232
    1. Balog, J.M. (2003). Ascites syndrome (pulmonary hypertension syndrome) in broiler chickens: are we seeing the light at the end of the tunnel? Avian Poult Biol Rev, 14, 99-126. https://doi.org/10.3184/147020603783637490
    2. Behroozlak, , Daneshyar, M., Farhoomand, P. (2018). The effects of dietary replacement of inorganic iodine with organic source on growth performance, carcass characteristics, meat iodine content, thyroid hormones and some blood indices in broiler chickens. J Anim Sci Res, 28(4), 141-164. (In Persian)
    3. Daneshyar, M., Kermanshahi, H., Golian, A. (2009). Changes of biochemical parameters and enzyme activities in broiler chickens with cold-induced ascites. Poult Sci J, 88, 106-110. https://doi.org/10.3382/ps.2008-00170 PMID:19096064
    4. Decuypere, E., Buyse, J., Buys, N. (2000). Ascites in broiler chickens: exogenous and endogenous structural and functional causal factors. World’s Poult Sci J, 56, 367-377. https://doi.org/10.1079/WPS20000025
    5. Ipek, A., Sahan, U. (2006). Effects of cold stress on broiler performance and ascites susceptibility. Asi- Au J Anim Sci, 19, 734-738. https://doi.org/10.5713/ajas.2006.734
    6. Izadinia, M., Nobakht, M., Khajali, F., Faraji, M., Zamani, F., Qujeq, D., Karimi, I. (2010). Pulmonary hypertension and ascites as affected by dietary protein source in broiler chickens reared in cool temperature at high altitudes. Anim Feed Sci Tech, 155(2-4), 194-200. https://doi.org/10.1016/j.anifeedsci.2009.12.009
    7. Kaufmann, S., Rambeck, W. (1998). Iodine supplementation in chicken, pig and cow feed. J Anim Physiol Anim Nutr, 80, 147-152. https://doi.org/10.1111/j.1439-0396.1998.tb00517.x
    8. Krishnamoorthy, S., Anthony, N., Wideman, R., Rhoads, D., Erf, G. (2011). Genetic analysis of ascites syndrome in commercial broilers using microsatellite markers. Poult Sci J, 45, 22-35.
    9. Li, Q., Mair, C., Schedle, K., Hammerl, S., Schodl, K., Windisch, W. )2012(. Effect of iodine source and dose on growth and iodine content in tissue and plasma thyroid hormones in fattening pigs. Eur J Nutr, 51, 685-691. https://doi.org/10.1007/s00394-011-0247-7 PMID: 21938497
    10. Luger, D., Shinder, D., Rzepakovsky, V., Rusal, M., Yahav, S. (2001). Association between weight gain, blood parameters, and thyroid hormones, and the development of ascites syndrome in broiler chickens. Poult Sci J, 80, 965-971. https://doi.org/10.1093/ps/80.7.965 PMID: 11469663
    11. Maroufyan, E., Kermanshahi, H. (2006). Effect of different levels of rapeseed meal supplemented with calcium iodate on performance, some carcass traits, and thyroid hormones of broiler chickens. Poult Sci J, 5, 1073-1078. https://doi.org/10.3923/ijps.2006.1073/1078
    12. Maxwell, M.H., Robertson, G.W. (1997). Word broiler ascites survey 1996. Poun Mt, 36, 16-19.
    13. Moayyedian, H., Asasi, K., Nazifi, S., Hassanzadeh, M., Ansari, L.M. (2011). Relationship between venous blood gas parameters, thyroid hormone levels and ascites syndrome in broiler chickens exposed to cold temperature. Iranian J Vet Res, 12, 31-38.
    14. Mokhtari, M., Shariati, M., Gashmordi, N. (2005). Effect of zinc on the concentration of thyroid hormones and liver enzymes in adult male rats. J Zanjan Uni Med Sci, 13(51), 7-12. (In Persian)
    15. Pakdel, A., Bijma, P., Ducro, B.J., Bovenhuis, H. (2005). Selection strategies for body weight and reduced ascites susceptibility in broilers. Poult Sci J, 84, 528-535. https://doi.org/10.1093/ps/84.4.528 PMID: 15844807
    16. Perry, G.C., Lewis, P.D., Hannagan, M.J. (1989). Iodine supplementation from two sources and its effect on egg Bri Poult Sci, 30, 973-974.
    17. Rizos, CV., Elisaf, EN., Liberopoulos, EN.)2011(. Effects of thyroid dysfunction on lipid profile. Open Cardiovascular Med J, 5, 76-84. https://doi.org/10.2174/1874192401105010076 PMID: 21660244
    18. Rottger, A.S., Halle, I., Wagner, H., Breves, G., Flachowsky, G. (2011). The effect of various iodine supplementations and two different iodine sources on performance and iodine concentrations in different tissues of broilers. Bri Poult Sci, 52, 115-123. https://doi.org/10.1080/00071668.2010.539591 PMID: 21337206
    19. Seven, I., Tatli Seven, P., Yllmaz, S. (2009). Responses of broilers under cold conditioning (15 ºC) to dietary triiodothyronine and iodine combined to antioxidants (selenium and vitamin C).Kafkas Uni Vet Fak Derg, 15(4), 499-504.
    20. Sewerynek, E., Wiktorska, J., Lewinski, A. (1999). Effects of melatonin on the oxidative stress induced by thyrotoxicosis in rats. Neuro Endocrinol Lett, 20, 157-161. PMID: 11462107
    21. Stanley, V.G., Bailey, J.E. (1989). Effect of iodine-treated water on the performance of broiler chickens reared under various stocking Poult Sci J, 68, 435-437. https://doi.org/10.3382/ps.0680435
    22. Tatli Seven, P., Dalkilic, B., Seven, I., Arslan, O. (2009). Effects of dietary supplemental antioxidants (selenium and vitamin C), triiodothyronine hormone and iodine on performance, nutrients retention and relative organ weights in broilers exposed to cold conditions (15 °C). Revue Méd Vét, 160, 2, 98-102.
مجله تحقیقات دامپزشکی (Journal of Veterinary Research)
دوره 76، شماره 4
دی 1400
صفحه 432-441

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار