Document Type : Parasitology & Parasitic Diseases
Authors
1 Department of Pathobiology, Faculty of Veterinary Medicine, Urmia University, Urmia, Iran
2 Department of Pathobiology, Faculty of Veterinary Medicine, Parasitology Division, ZabolUniversity, Zabol, Iran
Abstract
Keywords
تریپانوزوما اوانسی (راسته کاینتوپلاستیدا: خانواده تریپانوزوماتیده) تکیاخته انگل خونی و سالیوارین با اهمیت در دامپزشکی بوده و عامل مهمی در کاهش فرآوردههای دامی در دنیا میباشد (26). تکیاخته تریپانوزوما اوانسی به دلیل از دست دادن کاینتوپلاست مورد نیاز برای تبدیل به شکل پروسیکلیک از تریپانوزوما بروسئی زیر گونهی تریپانوزوما بروسئی به نام تریپانوزوما بروسئی اوانسی مشتق شده است (13). آلودگی با این انگل از حیوانات اهلی و وحشی از جمله شتر، اسب، گاو، گاومیش، خوک و سگ به اسامی بیماری سورا در آسیا و هندوستان، الدباب یا الجفر در آفریقا و مال دو کادراس یا مورینا در آمریکای مرکزی و جنوبی گزارش شده است (14،20). این تکیاختهی انگلی عمدتاً در مناطق صحرایی و نیمه صحرایی و آب و هوای مدیترانهای حضور دارد (11). میزان ابتلا و تلفات ناشی از بیماری تریپانوزوموزیس در شتر به ترتیب بیش از 30 درصد و در حدود 3 درصد گزارش گردیده است (2). در ایران، فراوانی آلودگی تریپانوزوما اوانسی در شتر 10 درصد گزارش شده است (36). در مطالعات گزارش شیوع تریپانوزوما اوانسی در شترهای مناطق جنوب 76/4-6/1 درصد، جنوب شرق 75/25-19/6 درصد و مرکز 45/15-8/4 درصد گزارش شده است (1،11،17،19،20،23،30،31،34،35).
تریپانوزوما اوانسی توسط مگسهای خونخوار تابانیده و موسیده از میزبانی به میزبان دیگر به طور مکانیکی منتقل میشوند و انتقال عمودی آن نیز در شتر گزارش شده است (23). گونهی تریپانوزوما اوانسی دارای دو تیپ A و B است. ابتلا به تریپانوزوما اوانسی تیپ A به دو شکل حاد و مزمن در شتر، گاو، گاومیش و اسب گزارش شده است. در صورتی که بیماریزایی تریپانوزوما اوانسی تیپ B تنها محدود به شتر میشود (24). تریپانوزوما اوانسی تیپ A در دنیا شایع بوده و از کشورهای آفریقای غربی، کلمبیا، چین و کنیا گزارش شده است (33). ولی تریپانوزوما اوانسی تیپ B فقط توسط Borst و همکاران در سال 1987، Njiru و همکاران در سال 2006، Salim و همکاران در سال 2011 و Birhanu و همکاران در سال 2016 به ترتیب از شترهای کنیا، اتیوپی، سودان و چاد گزارش گردیده است (5،6،25،30). تمایز تریپانوزوما اوانسی تیپ A از تیپ B براساس وجود ژن گلیکوپروتئین واریانت سطحی RoTat1.2 VSG در تریپانوزوما اوانسی تیپ A میباشد که توسط آنتی بادیهای ضد RoTat 1.2 در شترهای آلوده ردیابی میشود. در حالی که در شترهای آلوده به تریپانوزوما اوانسی تیپ B، این ژن به روشهای سرمی و ملکولی قابل جستجو نمیباشد (34).
امروزه از روشهای مختلف ملکولی برای شناسایی و تمایز گونههای تریپانوزوما با حساسیت و ویژگی بالا استفاده میشوند (19،35). از آنجایی که اطلاعاتی از آلودگی تیپهای مختلف تریپانوزما اوانسی در شترهای ایران از جمله در استان سیستان و بلوچستان وجود نداشت و از طرف دیگر این استان به عنوان یکی از استانهای مناسب از نظر شرایط آب و هوایی برای پرورش شتر محسوب میگردد (35)، بنابراین مطالعه حاضر به منظور تمایز ملکولی آلودگی تریپانوزما اوانسی تیپ A و B در شترهای یک کوهانه استان سیستان و بلوچستان انجام شد.
مواد و روش کار
منطقه مورد مطالعه: استان سیستان و بلوچستان (25درجه و 3 دقیقه تا 31 درجه و 27 دقیقه عرض شمالى و 58 درجه و 50 دقیقه تا 62 درجه و 21 دقیقه طول شرقى) شامل دو منطقه سیستان در شمال استان با حوزه مسطح و مسدود که از آبرفتهای دلتای قدیمی و فعلی رود هیرمند و منطقه وسیع کوهستانی بلوچستان درجنوب است. در این استان میانگین بارندگی سالیانه 51 میلیمتر، میانگین دما 13-12 درجه سانتیگراد و میانگین رطوبت نسبی 80-70 درصد است.
روش جمع آوری نمونه: از هر نفر شتر 10 میلیلیتر نمونهی خون از ورید وداج تهیه شد و به آزمایشگاه انگل شناسی دانشکده دامپزشکی زابل منتقل گردید.
روش PCR: برای شناسایی و تمایز آلودگی شترهای تحت مطالعه با تریپانوزوما اوانسی تیپ A از تریپانوزوما اوانسی تیپ B به ترتیب از پرایمرهای RoTat1.2 از ژن RoTat 1.2 VSG (RoTat-F:5'-GCGGGGTGTTTAAAGCAATA-3’ و RoTat-R:5’-ATTAGTGCTGCGTGTGTTCG-3’) و EvaB از ژن Minicircle genes (EVAB-F:5’-CACAGTCCGAGAGATAGAG-3’ وEVAB-R: 5'-CTGTACTCTACATCTACCTC-3’) استفاده گردید (7،25). حجم واکنش PCR، 25 میکرولیتر بود که شامل 5/12 میکرولیتر مسترمیکس (Hot start PCR Master Mix Blue، شرکت پیشگام ایران)، 2 میکرولیتر از هر پرایمر، 2 میکرولیتر از DNA ژنومی (در حدود 50 نانوگرم) و 5/8 میکرولیتر آب مقطر بود. هر واکنش یک کنترل منفی (تمامی مواد واکنش به استثنای DNA ژنومی انگل) و یک کنترل مثبت (DNA تریپانوزوما اوانسی از بخش انگلشناسی دانشکده دامپزشکی دانشگاه زابل) داشت. نمونهها با استفاده از دستگاه ترموسایکلر (MWG, Germany) تکثیر شدند (7،25). محصولات PCR به ژل آگارز 5/1 درصد منتقل شدند و 75 دقیقه در 80 ولت بر سانتیمتر الکتروفورز گردیدند. پس از رنگ آمیزی ژل با اتیدیوم بروماید با تابش اشعه ماوراء بنفش باندهای DNA بررسی گردیدند.
نتایج
در واکنش زنجیرهای پلیمراز، آلودگی شترهای تحت مطالعه با تریپانوزوما اوانسی تیپ B منفی بود و باند 436 جفتباز حاصل از تکثیر EvaB از ژن Minicircle genes تشکیل نشد. ولی تشکیل باند 205 جفتباز حاصل از تکثیر ژن RoTat1.2 VSG در شترهای تحت مطالعه در استان سیستان و بلوچستان بیانگر شیوع تریپانوزوما اوانسی تیپ A در شترهای تحت مطالعه بود (تصویر 1).
بحث
شتر به لحاظ اقتصادی در مناطق خشک و نیمه خشک دنیا و از جمله ایران دارای اهمیت زیادی میباشد. در ایران با توجه به میزان شیوع و تلفات ناشی از آلودگی تریپانوزوما اوانسی در شتر، یکی از آلودگیهای انگلی متداول میباشد. اهمیت پرورش شتر در استان سیستان و بلوچستان و ضررهای اقتصادی ناشی از تریپانوزوموزیس (کاهش گوشت و تولید مثل) و نیز شایع بودن شکل مزمن بیماری، شتر را به یکی از حاملین تکیاختهی تریپانوزوما و عامل تداوم چرخهی انتقال بیماری در منطقه تبدیل کرده است (3).
تکیاخته تریپانوزوما دارای گونههای هتروژن و متعددی در انسان و حیوانات است (8). در بررسیهای همهگیریشناسی، تشخیص دقیق و به موقع حاملین بدون علایم بالینی میتواند ابزار مهمی در تشخیص به موقع بیماری سورا باشد. بنابراین استفاده از روشهای ملکولی میتواند در محدود کردن مخازن آلودگی و خطر انتقال آنها از یک گله به گله دیگر و یا سایر افراد یک گله مفید باشد. باتوجه به اهمیت بیماریزایی تریپانوزوما اوانسی و مطالعات اندکی که در این زمینه در ایران شده است، شناخت دقیق مخازن آلودگی یک ضرورت میباشد (35). در این مطالعه، تریپانوزوما اوانسی تیپ A گونهی مطرح در شترهای استان سیستان و بلوچستان بود. Zangooie و همکاران در سال 2018 با مطالعه توالی نوکلئوتیدی قطعه ژنی ITS-1 نشان دادند که گونه تریپانوزوما اوانسی انگل شترهای استان سیستان و بلوچستان مشابهت قابل توجهی(99 درصد) با گونههای گزارش شده از سایر نقاط دنیا داشت (35). در ایران، تاکنون گزارشی در خصوص تمایز ملکولی دو تیپ A و B تریپانوزوما اوانسی نشده است. شیوع تکیاختهی تریپانوزوما اوانسی تیپ A در آفریقا، آسیا و آمریکای لاتین میباشد (5). فراوانی آلودگی تریپانوزوما اوانسی تیپ A در شترهای منطقه با مطالعه Tehseen و همکاران در سال 2015 در شترهای پاکستان (5/30 درصد) مشابه بود ولی کمتر از میزان فراوانی گزارش شده توسط Njiru و همکاران در سال 2004 در کنیا (9/45 درصد) بود (24،33). نتایج مطالعه Elhaig و همکاران در سال 2013 در مصر نیز با نتایج این مطالعه همخوانی داشت (12). یکی از علل شایع بودن تریپانوزوما اوانسی تیپ A در شترها، مقاومت دارویی گزارش شده است (4). نتایج بدست آمده در این مطالعه نشانگر شیوع قابل توجه تریپانوزوما اوانسی تیپ A در شترهای استان سیستان و بلوچستان بود.
سپاسگزاری
بدینوسیله نویسندگان از همکاری دامداران استان سیستان و بلوچستان و نیز کارشناسان بخش انگلشناسی و آزمایشگاه ملکولی دانشکده دامپزشکی دانشگاه زابل قدردانی و سپاسگزاری مینمایند.
تعارض منافع
بین نویسندگان تعارض در منافع گزارش نشده است.
References