Phenotypic and Genotypic Study on the Prevalence of Extended-Spectrum Beta-Lactamases in Fecal Escherichia coli Isolates from Ostrich Chicks in the Northeast of Iran

Document Type : Microbiology and Immunology

Authors

1 Graduated from the Faculty of Veterinary Medicine, University of Tehran, Tehran, Iran

2 Department of Microbiology and Immunology, Faculty of Veterinary Medicine, University of Tehran, Tehran, Iran

3 Department of Pathobiology, Faculty of Veterinary Medicine, University of Ferdowsi, Mashhad, Iran

10.22059/jvr.2024.374537.3426

Abstract

BACKGROUND: Escherichia coli is part of the natural flora of the gastrointestinal system in birds, such as ostrich, and causes intestinal infections. Antibacterial drugs, such as beta-lactam drugs, are widely used to reduce the damage caused by E. coli infections in birds; however, the production of extended-spectrum beta-lactamases (ESBLs) by some strains has rendered these infections difficult to treat.
OBJECTIVES: The present study was conducted to perform a phenotypic and genotypic investigation of broad-spectrum beta-lactamases in fecal E. coli isolates from healthy ostrich chicks and those exhibiting digestive symptoms in the northeast of Iran.
METHODS: This descriptive cross-sectional study was performed on 121 fecal Escherichia coli isolates from ostrich chicks in 2022. For this purpose, 121 cloacal swabs were collected from 53 apparently healthy chicks and 68 chicks with gastrointestinal disorders located in the farms of South Khorasan and Razavi provinces. The swabs were cultured on selective media and confirmed as E. coli using biochemical tests. The antibiotic susceptibility of the isolates was determined using the Kirby-Bauer disk diffusion method. All isolates were screened for the presence of ESBLs using the combination disk method. PCR assays were performed to detect the presence of ESBL genes belonging to the SHV, TEM, CTX-M, and OXA families. Gene distribution data were analyzed using SPSS software version 21 and the Chi-square test.
RESULTS: In the antibiotic susceptibility test, the isolates showed the highest resistance and sensitivity to lincomycin (100%) and ceftiofur (88.42%), respectively. Out of the total of 121 E. coli isolates, 42 (34.7%) isolates (21 out of 53 healthy isolates and 21 out of 68 sick isolates) were positive for at least one of the genes. The blaTEM gene, present in 37 (30.5%) isolates, had the highest frequency, which included 17 healthy isolates and 20 sick isolates, while the blaCTX-M gene was observed in only five (4.1%) isolates, including 3 healthy isolates and two sick isolates. In the phenotypic examination, a total of 13 isolates (10.74%) were identified as producing ESBL  isolates; however, no ESBL genes were detected in five isolates. Two isolates had the TEM β-lactamase gene, 5 five isolates had all four β-lactamase genes (SHV, TEM, CTX-M, and OXA) simultaneously, and one isolate had three β-lactamase genes (SHV, TEM, and OXA). No statistical correlation was observed between the distribution of genes in healthy and diseased ostrich chicks.
CONCLUSIONS: In the phenotypic and genotypic studies, 13 and 42 isolates were identified as positive for the presence of ESBLs, respectively. No ESBL gene was isolated from the five phenotypic-positive isolates. Out of 42 genotypic positive isolates, 34 isolates had no phenotypic manifestation. The blaTEM gene had the highest frequency in fecal E. coli isolates from ostrich chicks.

Keywords

Main Subjects

Full Text

مقدمه

در سال­های اخیر توجه فزاینده­ای به پرورش شترمرغ در ایران شده است. این علاقه بر استفاده از شترمرغ به‌عنوان منبع تولیدی گوشت متمرکز است. پرورش شترمرغ در ایران علاوه‌بر تولید گوشت، نقش مهمی در کشاورزی و اقتصاد نیز ایفا می­کند. شترمرغ به تعدادی از عوامل عفونی حساس است. بیماری­های گوارشی، همانند آنتریت عفونی نگرانی مهمی در پرورش شترمرغ می‌باشند، زیرا با کاهش بهره­وری، افزایش تلفات و خطرات مرتبط با محصولات طیور مورد‌استفاده انسان، ارتباط مستقیم دارند. اشریشیا کلی یکی از غالب­ترین پاتوژن­های باکتریایی­ است که در آنتریت عفونی شترمرغ دخالت دارد (1-4).

گونه­های جنس اشریشیا که در خانواده انتروباکتریاسه شامل باکتری­هایی است که هوازی یا بی‌هوازی اختیاری بوده، گلوکز و لاکتوز را با تولید اسید تخمیر کرده و نیترات را احیاء می‎کنند. اشریشیا کلی رایج­ترین و مهم­ترین گونه بیماری‌زای این جنس است (5) که از جوجه شترمرغ­های بیمار جدا شده است. این باکتری بخشی از فلور طبیعی دستگاه گوارش را تشکیل می‌دهد و باعث عفونت­های روده­ای و خارج روده­ای هم در انسان و هم در حیوانات می‌شود. پری­کاردیت، سپتی‌­سمی و آنتریت بخشی از بیماری­های ایجاد‌شده توسط اشریشیا کلی در طیور و شترمرغ­ است (6). این باکتری می­تواند از محیط وارد بدن شترمرغ شود و در روده‌ای که توسط فلور طبیعی محافظت نشده است، کلونیزه و بسته به دیگر فاکتورها باعث التهاب روده شود. علاوه‌بر‌این اشریشیا کلی می‌تواند به گردش خون نفوذ کند و به دو دلیل باعث سپتی‌­سمی شود. اول اینکه پرندگان فاقد غدد لنفاوی برای فیلتر کردن باکتری‌ها از لنف می‌باشند. ثانیاً، تحت استرس شدید اشریشیا کلی می‌تواند به‌طور مستقیم از مخاط روده وارد جریان خون شده و باعث سپتی‌­سمی شود (7). شترمرغ­های بالغ نسبت به اختلالات سلامتی مقاوم می‌باشند، درحالی­که پرندگان جوان می­توانند توسط باکتری­هایی همانند اشریشیا کلی خون‌ریزی‌دهنده، کمپیلوباکتر، سالمونلا و یا انگل­ها تهدید شوند (8). بیشتر مشکلات سلامتی شترمرغ در سه ماه اول زندگی رخ می‌دهند (6) و مرگ‌ومیر بالای جوجه شترمرغ به‌ویژه در ماه­های اول زندگی یک معضل است (9).

داروهای ضد‌باکتریایی، همانند داروهای بتالاکتام به‌طور گسترده برای کاهش خسارات ناشی از کلی­باسیلوز در ماکیان استفاده شده­ که این امر موجب افزایش ایجاد مقاومت به این دسته از داروها گردیده است (10، 11). مکانیسم اصلی مقاومت باسیل­های گرم منفی به عوامل ضدمیکروبی بتالاکتام، تولید آنزیم­های بتالاکتاماز است. انواع مختلفی از این آنزیم­ها گزارش شده­اند (12). به­طورکلی امروزه دو نوع طبقه‌بندی در‌مورد بتالاکتامازها تقریباً مورد توافق میکروب‌شناسان و بیوشیمی‌دانان قرار گرفته است:

  1. طبقه‌بندی آمبلر که در این طبقه‌بندی توالی­های اسیدهای آمینه­ای بتالاکتامازها، مدنظر قرار می‌گیرد. این طبقه‌بندی بر‌اساس جایگاه‎های فعال آنزیمی است که خود می‌تواند دارای بخش سرینی یا اتم روی باشد. به‌این‌ترتیب بتالاکتامازها به چهار کلاس A تا D تقسیم می‌شوند. کلاس­های A، C و D بتالاکتامازهای سرینی می‎باشند که دارای یک زنجیر فعال سرین در جایگاه فعال آنزیمی خود می­باشند، اما کلاس B دارای عنصر روی در این جایگاه می­باشد (13، 14).
  2. در طبقه‌بندی بوش ـ جاکوبی ـ مدیروس بتالاکتامازها بر‌اساس نوع سوبسترا و مهارکننده به سه گروه تقسیم می­شوند. گروه 1 (معادل کلاس C آمبلر) سفالوسپورینازهایی می‌باشند که با اسید کلاوولانیک مهار نمی‌شوند. بتالاکتامازهای گروه 2 (معادل کلاس­های A و D آمبلر)، شایع‌ترین نوع بتالاکتامازها، به‌ویژه در خانواده انتروباکتریاسه می‌باشند که شامل سفالوسپورینازها و هم پنی‌سیلینازها می‎باشند که همگی توسط اسید کلاوولانیک مهار می‌شوند. بتالاکتامازهای گروه 3 (متالوبتالاکتامازها)، کارباپنمازهایی می‌باشند که توسط اسید کلاوولانیک مهار نمی‌شوند، اما EDTA آن‌ها را مهار می‌کند. آن‌ها معادل کلاس B آمبلر می‌باشند (15). بتالاکتامازهای وسیع­الطیف که در کلاس A آمبلر قرار می­گیرند، آنزیم­هایی می‌باشند که ممکن است به‌واسطه موتاسیون در ژن­های وابسته به پلاسمید­های مولد بتالاکتامازهای شایع، مانند TEM-1، SHV-1 و OXA-10 یا به‌واسطه آنزیم­های طبیعی، مانند CTX-M به وجود آیند (12). این آنزیم­ها حلقه بتالاکتام آنتی­بیوتیک­های بتالاکتام را هیدرولیز کرده و مقاومت باکتریایی به پنی­سیلین­ها (مانند آمپی­سیلین و آموکسی­سیلین)، نسل اول (مانند سفالکسین)، نسل دوم (مانند سفوروکسیم)، نسل سوم (مانند سفتریاکسون و سفوتاکسیم) چون نسل‎های ذکر شده به سفالوسپورین‌ها برمی‎گردد سفالوسپورین­ها و منوباکتام­ها (همانند آزترئونام) ایجاد می­کنند. تولید ESBLs توسط عوامل بازدارنده بتالاکتاماز، همانند کلاوولانیک اسید و تازوباکتام مهار می­شود. این خصوصیت جهت تشخیص فنوتیپی تولید ESBLs بین انتروباکتریاسه کاربرد دارد. روش­های مولکولی، همانند پی­سی­آر چندگانه جهت مقایسه اپیدمیولوژی یا اهداف کنترل عفونت، مفیدتر می‌باشند (16).

اشریشیا کلی به‌صورت معمول از جوجه شترمرغ­های بیمار جدا می­شود، اما مطالعات بسیار کمی در‌مورد این بیماری‌زای روده­ای صورت گرفته است (17). دانش علمی کنونی در‌مورد بیماری‌های شترمرغ ناقص، پراکنده و در اغلب موارد سطحی یا محدود به گزارش‌های محلی است (5). لاشه­های شترمرغ ممکن است به فضولات آن­ها آلوده شده و به‌عنوان یک منبع بالقوه جهت انتقال باکتری­های مقاوم به دیگر حیوانات، به­خصوص در کشتارگاه­های مشترک با دیگر طیور صنعتی، در نظر گرفته شود (18). در‌نتیجه این باکتری­ها ممکن است در اثر مصرف گوشت جوجه آلوده و یا تماس مستقیم با مدفوع لاشه­های آلوده به انسان انتقال یابند. بدین‌ترتیب این امر به افزایش شیوع باکتری­های مقاوم و کاهش اثربخشی آنتی­بیوتیک‌درمانی در انسان و یا طیور منتج خواهد شد (19). به همین دلایل (داشتن اطلاعات کافی از حضور ژن­های بتالاکتامازی در پاتوژن‌های روده­ای‌) تعیین مقاومت ضدمیکروبی در حیوانات مولد گوشت، در اپیدمیولوژی مقاومت دارویی و جایگزینی و تکثیر باکتری­های مقاوم در انسان (20)، درمان مناسب بیماری، کاهش خسارات ناشی از مصرف دارو و باقیمانده­های دارویی کمک‌کننده است. با‌توجه‌به ناشناخته بودن بحث مقاومت در شترمرغ، هدف مطالعه حاضر بررسی حضور ژن­های بتالاکتامازی در پاتوژن‌های روده­ای اشریشیا کلی جدا‌شده از جوجه شترمرغ­های سالم و جوجه­های مبتلا به عوارض گوارشی و نیز تعیین مقاومت ضدمیکروبی در بین آن­ها بود.

مواد و روش کار

نمونه­گیری: در مطالعه حاضر از 121 قطعه جوجه شترمرغ در بازه زمانی آبان تا دی سال 1401 نمونه­گیری شد. از تعداد ذکر‌شده 53 سواب از جوجه­های به‌ظاهر سالم و 68 سواب از جوجه­های با عوارض گوارشی (دارای علائم کاهش وزن و اسهال) گرفته شد. 81 نمونه از چهار مزرعه استان خراسان جنوبی (سه مزرعه در شهرستان قاینات و یک مزرعه در شهرستان زیرکوه شامل 30 نمونه از جوجه­های به ظاهرسالم و 51 نمونه از جوجه­های بیمار) و 40 نمونه از سه مزرعه استان خراسان رضوی (23 نمونه از جوجه­های به ظاهر سالم و 17 نمونه از جوجه­های بیمار) جمع­آوری گردید.

در ابتدای ورود، اطلاعات مربوط به مزرعه و جوجه­ها ثبت و نمونه­گیری از جوجه­های 1 تا 4 ماهه انجام شد. نمونه­­ها توسط سواب استریل به‌طور مستقیم از کلوآک گرفته شده و در لوله­های درپیچ­دار حاوی سرم فیزیولوژی استریل قرار داده شدند. بعد از اتمام نمونه­گیری، لوله­ها توسط آکاستیو حاوی یخ به آزمایشگاه منتقل شدند.

کشت و خالص­سازی: بلافاصله بعد از نمونه­گیری، در آزمایشگاه سواب­ها روی محیط مک­کانکی آگار (Merck, Germany) و EMB آگار (Merck, Germany) کشت خطی داده شد و 24 ساعت در دمای 37 درجه­ سانتی­گراد گرمخانه­گذاری شدند. از هر محیط مک­کانکی، یک جدایه لاکتوز مثبت جهت خالص­سازی، دوباره در مک­کانکی کشت داده شد. جدایه­­ها پس از رشد توسط آزمایشات بیوشیمیایی، همانند آزمون تولید اندول (Merck, Germany)، مصرف سیترات (Merck, Germany)، متیل رد (Merck, Germany)، وگس پروسکوئر (Merck, Germany) و کشت در محیط آگار سه قندی آهن‌دار (Merck, Germany) تأیید شدند (21).

حساسیت آنتی­بیوتیکی: بررسی مقاومت جدایه­ها به داروهای مختلف مطابق با روش کربی ـ بائر انجام شد. بدین منظور پس از تهیه رقتی معادل نیم مک‌فارلند از جدایه­ها و کشت چمنی روی محیط مولر هینتون آگار (Merck, Germany)، 12 دیسک آموکسی­سیلین (25 میکروگرم)، انروفلوکساسین (5 میکروگرم)،­ اریترومایسین (15 میکروگرم)، اکسی تتراسایکلین (30 میکروگرم)، تری متوپریم سولفامتوکسازول (251/1+75/23 میکروگرم)، جنتامایسین (10 میکروگرم)، سفازولین (30 میکروگرم)، سفتیو­فور (30 میکروگرم)، فلورفنیکول (30 میکروگرم)، کلیستین (10 میکروگرم)، لینکومایسین (2 میکروگرم) و نئومایسین (30 میکروگرم) (پادتن طب ایران) با فاصله 24 میلی­متر از یکدیگر گذاشته شدند. پلیت‎ها پس از دیسک­گذاری، 18 ساعت در 35 درجه سانتی‌گراد گرمخانه‌گذاری شدند. پس از 18 ساعت قطر هاله عدم رشد باکتری اطراف دیسک­ها اندازه­گیری و طبق جداول CLSI مقاومت و یا حساسیت جدایه­ها به آنتی­بیوتیک­های مختلف گزارش گردید (تصویر 1). همچنین جهت بررسی فنوتیپی حضور بتالاکتامازهای وسیع­الطیف، در سطح یک پلیت، چهار دیسک­ آنتی­بیوتیک سفتازیدیم (30 میکروگرم)، سفوتاکسیم (30 میکروگرم)، سفتازیدیم کلاولانیک اسید (30+10 میکروگرم) و سفوتاکسیم کلاولانیک اسید (30+10 میکروگرم) (پادتن طب، ایران) با پنس استریل با فاصله 30 میلی­متر از یکدیگر قرار داده شدند. در‌صورتی‌که قطر هاله عدم رشد باکتری اطراف دیسک ترکیبی حداقل 5 میلی­متر بیشتر از قطر هاله عدم رشد اطراف دیسک منفرد همان آنتی­بیوتیک می‌بود، به‌عنوان سویه ESBL تلقی ­می‌گردید (تصویر 2) (22-24).

استخراج DNA: جدایه­های خالص از هر نمونه پس از کشت روی محیط آگار لوریا برتانی (Merck, Germany) در دمای 37 درجه سانتی­گراد به‌مدت یک شب تا صبح گرمخانه‌گذاری شدند. در کنار شعله، 330 میکرولیتر آب مقطر استریل داخل میکروتیوب‌های 5/1 سی­سی ریخته شد. با لوپ استریل از باکتری رشد‌کرده روی آگار لوریا برتانی، بدون اینکه از محیط برداشته شود، داخل میکروتیوب­ها ریخته شد. میکروتیوب­ها بعد از 30 ثانیه ورتکس به‌ مدت 15 دقیقه در آب جوشانده شده و بلافاصله 15 دقیقه داخل فریزر 20- درجه قرار داده شدند. بعد از خروج از فریزر با 3000 دور در دقیقه به‌ مدت 15 دقیقه سانتریفیوژ شدند. در کنار شعله به‌آرامی 100 میکرولیتر از مایع رویی کشیده و در میکروتیوب­های 5/1 سی­سی جدید ریخته شد. میکروتیوب­ها تا زمان انجام پی­سی­آر در فریزر 20- درجه سانتی­گراد داخل رک قرار داده شدند. تغییرات جزئی در روش استخراج صورت گرفت (25).

واکنش زنجیره­ای پلیمراز جهت بررسی ژنوتیپی ESBLs: به‌منظور بررسی حضور ژن­های بتالاکتامازهای وسیع­الطیف در کلیه نمونه­های اشریشیا کلی، از واکنش زنجیره­ای پلیمراز و با استفاده از آغازگرهای اختصاصی هر ژن (جدول 1) و نیز DNA استخراج‌شده به‌عنوان الگو استفاده شد. مواد لازم جهت انجام پی­سی­آر از شرکت سیناکلون تهیه گردید. واکنش­ها در حجم نهایی 20 میکرولیتر انجام شد.

حضور دو ژن blaCTX-M  و blaSHV به‌صورت تکی و دو ژن blaTEM و  blaOXAابتدا به‌صورت مالتی­پلکس و سپس نمونه­هایی که توسط آغازگرهای این دو ژن تشکیل باند دادند، به‌صورت جداگانه توسط پی­سی­آر بررسی شدند. توالی آغازگرهای اختصاصی هر ژن و اندازه هر قطعه محصول پی­سی­آر از ژن مورد‌نظر در جدول 1 ذکر شده است. جهت تکثیر ژن­های blaSHV، blaTEM و blaOXA 35 چرخه­ دمایی به­ترتیب زیر در دستگاه ترموسایکلر (SensoQuest, Germany) وارد شد: 94 درجه سانتی­گراد به‌مدت 40 ثانیه، 57 درجه سانتی­گراد به‌مدت 40 ثانیه و 72 درجه سانتی­گراد به‌مدت 45 ثانیه. به همین منظور 30 چرخه با دماهای 94 درجه سانتی­گراد (60 ثانیه)، 58 درجه سانتی­گراد (30 ثانیه) و 72 درجه سانتی­گراد (60 ثانیه) جهت تکثیر ژن blaCTX-M  در نظر گرفته شد. ضمناً دو چرخه 94 و 72 درجه سانتی­گراد (به‌مدت 5 دقیقه) به‌ترتیب در ابتدا و انتهای چرخه­ها وارد گردید (26، 27).

به‌منظور بارگذاری محصولات پی­سی­آر پس از تهیه ژل آگاروز (5/1 درصد با بافر TAE1x و رنگ‌گرفته با DNA Green viewer)، 10 میکرولیتر از محتوای محصولات پی­سی­آر، درون چاهک­های ژل آگاروز انتقال داده شد. همچنین 5 میکرولیتر از مارکر 100 جفت‌بازی به یکی از چاهک­ها به‌عنوان یک نشانگر استاندارد جهت بررسی طول قطعات تکثیر‌یافته اضافه گردید. جهت صحت انجام پی­سی­آر در هر الکتروفورز در چاهک­های جداگانه، یک کنترل مثبت و یک کنترل منفی بارگذاری شد. در ادامه ژل آگاروز به‌مدت 60 دقیقه تحت ولتاژ 100 ولت، الکتروفورز (Biorad, USA) شد و در خاتمه درون دستگاه عکس‌برداری از ژل (Nanochem, China) مشاهده گردید. با تابش نور U.V بر روی ژل، محصولات تکثیر‌یافته از‌نظر اندازه باند مورد‌انتظار در مقایسه با مارکر و کنترل مثبت و منفی بررسی شدند. از جدایه‌های کلکسیون باکتریایی با کد‌های EC.224 و EC.149 به‌عنوان کنترل مثبت استفاده گردید (تصاویر 3، 4، 5، 6 ).

نتایج

نتایج آزمایشات بیوشیمیایی: کلنی­ها بر روی محیط EMB آگار دارای جلای فلزی متمایل به سبز بودند. در آزمون­های بیوشیمیایی جدایه­ها در محیط آگار سه قندی آهن­دار به‌صورت اسید/اسید و از‌نظر آزمون‌های اندول، متیل رد، وگس پروسکوئر و سیترات به‌ترتیب، مثبت مثبت و منفی منفی بودند.

نتایج بررسی حساسیت آنتی­بیوتیکی: در مطالعه حاضر جدایه­های اشریشیا کلی مدفوعی بیشترین مقاومت و حساسیت را به‌ترتیب نسبت به لینکومایسین (100 درصد) و سفتیوفور (42/88 درصد) نشان دادند. فراوانی حساسیت، حساسیت نسبی و مقاومت تمام جدایه­ها در جدول 2 ارائه شده است.

نتایج بررسی فنوتیپی جدایه­های مولد بتالاکتامازهای وسیع­الطیف: در بررسی فنوتیپی، از 121 جدایه مورد‌مطالعه، 13 (74/10 درصد) جدایه به‌عنوان جدایه­های مولد بتالاکتامازهای وسیع‌الطیف شناسایی شدند که شامل 7 جدایه از شترمرغ­های سالم و 6 جدایه از شترمرغ­های بیمار بود. بدین‌منظور از دیسک­های­ ترکیبی سفتازیدیم ـ کلاولانیک اسید و سفوتاکسیم ـ کلاولانیک اسید استفاده گردید که 13 و 10 جدایه به‌ترتیب تظاهر فنوتیپی ESBLs داشتند.

نتایج ردیابی ژن‌های مولد بتالاکتامازهای وسیع­الطیف: بر‌اساس نتایج آزمایش زنجیره­ای پلیمراز جهت تعیین حضور ژن‌های رمزکننده بتالاکتامازهای وسیع‌الطیف مربوط به خانواده­های SHV ،TEM ، CTX-M و OXA از مجموع 121 جدایه اشریشیا کلی مورد‌مطالعه 42 (7/34 درصد) جدایه (21 جدایه از 53 جدایه سالم و 21 جدایه از 68 جدایه بیمار) حداقل از‌نظر حضور یکی از ژن­ها مثبت بودند. ژن­ blaTEM با حضور در 37 (5/30 درصد) جدایه بیشترین فراوانی را داشت که شامل 17 جدایه سالم و 20 جدایه بیمار و در مقابل ژن blaCTX-M تنها در 5 (1/4 درصد) جدایه مشاهده گردید که شامل 3 جدایه سالم و 2 جدایه بیمار بود. 5 (1/4 درصد) جدایه (3 جدایه سالم و 2 جدایه بیمار) به‌طور هم‌زمان دارای هر 4 ژن بتالاکتامازیSHV ،TEM ، CTX-M و OXA و 1 (8/0 درصد) جدایه (سالم) دارای 3 ژن بتالاکتامازیSHV ،  TEMو OXA بودند. نتایج توزیع ژن­ها در جوجه شترمرغ­های سالم و بیمار توسط نرم‌افزار SPSS نسخه 21 و آزمون مربع کای (Chi-squared test) آنالیز گردید. بر‌اساس آنالیز نتایج، ارتباط توزیع ژن­ها بین جوجه شترمرغ­های سالم و بیمار معنی‌دار نبود. فراوانی ژنوتیپی بتالاکتامازهای وسیع­الطیف و رابطه آن­ها با مقاومت آنتی­بیوتیکی به‌ترتیب در جداول 3 و 4 نشان داده شده است.

بحث

آنتی­بیوتیک­های بتالاکتام به‌طور گسترده در انسان و دام جهت درمان عفونت­ها استفاده می­شوند، به‌طوری‌که بیش از 50 درصد از درمان­های آنتی‌بیوتیکی را تشکیل می‌دهند. همین امر موجب ظهور و شیوع سویه­های مقاوم شده است (11، 28، 29). مؤثرترین استراتژی باکتری­ها جهت در امان ماندن از اثرات آنتی­بیوتیک­های بتالاکتام، تولید آنزیم­هایی ا­ست که قادر به شکستن حلقه بتالاکتام می‌باشند. در گروه آنزیم­های بتالاکتاماز، بتالاکتامازهای وسیع­الطیف و AmpC قرار دارند که ژن­های این دو دسته قابلیت انتقال افقی را دارا می­باشند. متأسفانه افزایش شیوع عفونت­ها توسط جدایه­های اشریشیا کلی مولد ESBLs و بالطبع استفاده بیشتر از سفالوسپورین­های نسل سوم موجب بی­اثر شدن فزاینده این آنتی­بیوتیک­ها بر روی اشریشیا کلی شده است. تولید آنتی­بیوتیک­های بتالاکتام جدید و از آن سو ظهور سریع بتالاکتامازهای جدید موجب تهدید جدی سلامت همگانی شده است (29-34).

مزارع پرورش شترمرغ نقش مهمی در کشاورزی، اقتصاد و تولید گوشت در ایران دارند (18). محصولات تجاری شترمرغ به­عنوان یک فعالیت نوین کشاورزی بالقوه توسعه پیدا کرده­ است که این توسعه نه­تنها به‌دلیل ارزش تغذیه­ای گوشت شترمرغ، بلکه به‌دلیل بازار سایر محصولات، مانند چرم، پر و روغن این پرنده است. با‌این‌حال نگرانی­هایی درباره وضعیت سلامت پرندگان وارداتی وجود دارد (35). اشریشیا کلی جزء فلور نرمال روده­ای پرندگان، از‌جمله شترمرغ­هاست. با‌این‌حال برخی سویه­ها برای این پرنده بیماری‌زا می‌باشند (21). اطلاعات محدودی در‌مورد مقاومت آنتی­بیوتیکی اشریشیا کلی به‌عنوان فلور باکتریایی سیستم گوارشی شترمرغ در دنیا و ایران وجود دارد (17، 21). الگوی مقاومت دارویی در مناطق مختلف و مقاطع زمانی متفاوت است که می­تواند ناشی از تفاوت در نوع، میزان و تداوم مصرف ترکیبات ضد‌باکتریایی باشد. باوجوداین الگوی مقاومت دارویی یک نشانگر مفید برای جدایه­های باکتریایی یک منطقه به شمار می‌رود. گزارش‌ها در‌رابطه‌با افزایش مقاومت سویه­های پاتوژن اشریشیا کلی نسبت به ترکیبات ضد‌باکتریایی در حال افزایش است و الگوی مقاومت دارویی نواحی مختلف جغرافیایی نیز متنوع و در حال تغییر می‌باشد (36). مجامع علمی بر لزوم ارزیابی حساسیت آنتی­بیوتیکی باکتری­های شاخص با منشأهای متفاوت تأکید دارند، چون این امر می­تواند معیاری جهت تعیین چرخه تکامل مکانیسم مقاومت آنتی­بیوتیکی باشد (19). روند استفاده بی‌رویه و نادرست آنتی‌بیوتیک­ها در واحدهای پرورش طیور باعث بروز تنوع در الگوی مقاومت دارویی در آن منطقه می‌گردد و احتمالاً این امر به افزایش ژن‌های مقاوم نسبت به ترکیبات آنتی‌باکتریال در بین اشریشیا کلی­های پاتوژن منجر می‌شود و بالطبع پدیده فشار انتخاب مقاومت آنتی‌بیوتیکی را به دنبال خواهد داشت (36).

در مطالعه حاضر ابتدا حساسیت آنتی­بیوتیکی 121 جدایه اشریشیا کلی مدفوعی جوجه شترمرغ­ها بررسی شد. جدایه­های جوجه شترمرغ­های سالم و بیمار به طرز مشابهی بیشترین و کمترین مقاومت را به‌ترتیب نسبت به لینکومایسین (100 درصد) و کلیستین (2 درصد) نشان دادند. در ادامه حضور فنوتیپی و ژنوتیپی بتالاکتامازهای وسیع­الطیف در جدایه­ها بررسی شد که نتایج این دو آزمون با هم منطبق نبود. در بررسی فنوتیپی 13 جدایه (7 جدایه سالم و 6 جدایه بیمار) مثبت بودند که از 5 جدایه هیچ ژن بتالاکتامازی وسیع الطیف جدا نشد. در ارزیابی ژنوتیپی 42 جدایه (به‌طور کاملاً یکسان 21 جدایه سالم و 21 جدایه بیمار) به‌عنوان مولد بتالاکتامازهای وسیع­الطیف شناخته شدند. از 42 جدایه مثبت ژنوتیپی، 34 جدایه تظاهر فنوتیپی نداشتند. از 8 جدایه­ای که تظاهر فنوتیپی داشتند 2 جدایه دارای ژن بتالاکتامازی blaTEM و 6 جدایه حامل بیش از 1 ژن بتالاکتامازی وسیع­الطیف بودند.

از دلایل عدم انطباق فنوتیپ و ژنوتیپ در جدایه­های اشریشیا کلی مولد ESBLs می­توان به مکانیسم­های تنظیمی و تداخل با سایر مکانیسم‌های مقاومت اشاره کرد. بیان ژن‌های بتالاکتاماز می‌تواند تحت تأثیر مکانیسم‌های تنظیمی مختلفی، مانند قدرت پروموتر، پروتئین‌های سرکوبگر/فعال‌کننده و عوامل محیطی قرار گیرد. این فرایندهای تنظیمی می‌تواند به عدم تطابق بین ژنوتیپ و فنوتیپ منجر شود. همچنین بیان بتالاکتامازها می‌تواند تحت تأثیر وجود مکانیسم‌های مقاومتی دیگر، مانند تغییرات نفوذپذیری و پمپ‌های جریان مواد قرار گیرد. این مکانیسم‌های مقاومت اضافی می‌توانند به فنوتیپ مقاومت کلی کمک کنند و نسبت دادن منحصراً مقاومت به ژنوتیپ بتالاکتاماز را چالش‌برانگیز می‌کنند (37، 38). به‌دلیل اینکه پرایمرهای استفاده‌شده در مطالعه حاضر، خانواده ژن­های بتالاکتامازی را شناسایی می­کنند، استفاده از تکنیک توالی‌یابی جهت اطمینان از حضور ژن­های بتالاکتامازی وسیع­الطیف مود نیاز می‎باشد.

در مطالعه Scerbova و  Laukovaدر سال 2016 در اسلواکی، 9/54 درصد جدایه­های اشریشیا کلی شترمرغ­ها به تتراسایکلین، 2/97 درصد به اریترومایسین و 7/50 درصد به جنتامایسین مقاوم بودند (8). Mohamadi و همکاران در سال 2015، مقاومت آنتی‎بیوتیکی 126 جدایه اشریشیا کلی به‌دست‌آمده از شترمرغ­های کرمان را بررسی کردند که بیشترین و کمترین مقاومت جدایه­ها به­‌ترتیب به تتراسایکلین (42/21 درصد) و آموکسی­سیلین (2 درصد) بود. همچنین مقاومت جدایه‌ها به سفازولین 73/8 درصد‌، جنتامایسین 93/7 درصد، اریترومایسن 38/2 درصد‌، سفالکسین 76/4 درصد‌، سفوتوکسین 87/15 درصد و سولتریم 55/5 درصد بود (39). مطالعات بسیار اندکی در دنیا راجع‎به مطالعه فنوتیپی و ژنوتیپی بتالاکتامازهای وسیع­الطیف در شترمرغ صورت گرفته است.

Amani و همکاران در سال 2020، 129جدایه­ اشریشیا کلی شترمرغ­های شمال شرقی ایران را در بازه زمانی یک ساله بررسی کردند که نتایج مقاومت بدین شرح بود: انروفلوکساسین 9/28 درصد‌، اکسی­تتراسایکلین 8/17 درصد‌، تری متوپریم سولفامتوکسازول 3/13 درصد، آموکسی­سیلین 9/8 درصد، فلورفنیکول و جنتامایسین 4/4 درصد، از مجموع 129 جدایه، 22 جدایه حامل ژن blaTEM  بودند (21).

در مطالعه salari و Hoseini در سال 2021 جدایه­های اشریشیا کلی شترمرغ­ها 100 درصد به آموکسی­سیلین و جنتامایسین و 9/27 درصد به اکسی­تتراسایکلین مقاوم بودند (18). Carneiro و همکاران در سال 2010 مقاومت آنتی­بیوتیکی و حضور ژن­های بتالاکتامازهای وسیع­الطیف را در 54 جدایه اشریشیا کلی شترمرغ­ها مطالعه کردند. مقاومت جدایه­ها به تتراسایکلین، 96/12 درصد و جنتامایسین 85/1 درصد گزارش گردید. تمام جدایه­ها به سفوتاکسیم، سفتازیدیم و تری‌متوپریم سولفامتوکسازول حساس بودند. در بررسی فنوتیپی، 3 جدایه (6/5 درصد) ESBL مثبت بودند که توسط پی‌سی‌آر 2 جدایه (7/3 درصد) حاوی ژن­های blaTEM-1b و blaCTX-M-14a و 1 جدایه (85/1 درصد) حاوی ژن blaTEM-52c بود (11). در مطالعه حاضر جدایه­های اشریشیا کلی مدفوعی شترمرغ­های سالم و بیمار به طرز مشابهی بیشترین مقاومت را به لینکومایسین و اریترومایسین نشان دادند و بیشترین حساسیت مربوط به 4 آنتی­بیوتیک سفتیو­فور، سفتازیدیم، سفوتاکسیم و کلیستین بود.

در مطالعه حاضر نیز فراوانی ژن­ blaTEM از بقیه بیشتر بود. به‌دلیل مطالعات بسیار اندک بر روی بتالاکتامازهای وسیع­الطیف در جدایه­های اشریشیا کلی مدفوعی در شترمرغ، امکان مقایسه بیش از این فراهم نبود. Doregiraee و همکاران در سال 2013، جدایه­های اشریشیا کلی مدفوعی جوجه­های گوشتی مرغداری­­های اطراف تهران را جهت حضور فنوتیپی و ژنوتیپی ESBL غربالگری کردند. از مجموع 445 جدایه، فنوتیپ مقاومت ESBL در 26 جدایه (5/5 درصد) تعیین شد که از این تعداد 12 جدایه در آزمون ژنوتیپ ESBL مثبت بودند. 5 جدایه حامل ژن blaTEM ، 1 جدایه واجد ژن blaCTX-M و 6 جدایه هر دو ژن را دارا بودند (40). Khoshkhoo و Peighambari در سال 2005، مقاومت آنتی­بیوتیکی 150 جدایه اشریشیا کلی از 30 واحد صنعتی پرورش جوجه گوشتی استان تهران را مطالعه کردند. در این بررسی همه جدایه­ها به سفتیوفور و جنتامایسین حساس بوده و بیشترین مقاومت را به نالیدیکسیک­اسید و اریترومایسین نشان دادند (41). در مطالعه Rajaian و همکاران در سال 2003، جدایه­های اشریشیا کلی جوجه­های گوشتی مرغداری­های اطراف شیراز بیشترین و کمترین مقاومت را به‌ترتیب به آموکسی­سیلین و لینکواسپکتین نشان دادند (42). Asadi و همکاران در سال 2017، 100 نمونه مدفوع شترمرغ را جهت جداسازی و تعیین شیوع اشریشیا کلی  0157:H7 با استفاده از کشت و واکنش زنجیره­ای پلیمراز چندگانه در استان لرستان بررسی کردند که در مطالعه حاضر تنها 4 جدایه (4 درصد) به‌عنوان اشریشیا کلی 0157:H7 شناسایی شدند (43).

نتیجه­گیری نهایی: مطالعه حاضر جزء نادرترین مطالعاتی­ است که مقاومت آنتی­بیوتیکی و حضور فنوتیپی و ژنوتیپی بتالاکتامازهای وسیع­الطیف را در جدایه­های اشریشیا کلی مدفوعی جوجه شترمرغ­ها بررسی کرده است. در بررسی­های فنوتیپی و ژنوتیپی حضور بتالاکتامازهای وسیع‌الطیف، به‌ترتیب 13 و 42 جدایه مثبت شناخته شدند. از 5 جدایه مثبت فنوتیپی هیج ژن بتالاکتامازی وسیع­الطیف جدا نگردید. از 42 جدایه مثبت ژنوتیپی، 34 جدایه تظاهر فنوتیپی نداشتند. ژن blaTEM در جدایه­های اشریشیا کلی مدفوعی جوجه شترمرغ­ها دارای بالاترین فراوانی بود که با اندک مطالعات انجام‌شده دیگر مطابقت داشت. تعدادی از جدایه­ها نیز حامل چندین ژن مقاومت بودند. توجه به دو نکته اخیر احتمال بالای ابتلای جوامع انسانی و پیامد آن را گوشزد می‌کند. بسیاری از آزمایشگاه­های تشخیص طبی، شناسایی جدایه­های مولد ESBL را در دستورکار روزانه خود ندارند. بنابراین با‌توجه‌به اهمیت بالینی این نوع مقاومت که می­تواند تهدید سلامت عمومی را در پی داشته باشد، ارزیابی آن بسیار ارزشمند است. همچنین این بررسی درمان آنتی­بیوتیکی جوجه شترمرغ­های دارای عوارض گوارشی را در نواحی مورد‌مطالعه بهبود خواهد بخشید.

سپاسگزاری

نویسندگان از مدیرکل و مسئول آزمایشگاه اداره کل دامپزشکی خراسان جنوبی و همچنین از مسئول آزمایشگاه گروه میکروب‎شناسی دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران تشکر و قدردانی می‌کنند.

تعارض منافع

هیچ گونه تعارض منافعی در ارتباط با این مطالعه وجود ندارد.

References

  1. Choboghlo HG, Zare P, Nikaein D, Aghaee EM, Azar HB. Identification of ostriches (struthio camelus) gastrointestinal bacterial flora and characterization of the antibiotic resistance profile of salmonella serovars isolated from north-west of Iran. Vet Med Open J. 2016;1(1):6-11. doi: 10.17140/VMOJ-1-102
  2. BorumAE. Isolation of agents of diarrhea in ostriches. Kocatepe Vet J. 2017;10(3):152-7. doi: 10.1590/S0102-09352010000500033
  3. Mendonça JF, Lopes SQ, Aichinger A, Horta AC, Siqueira AM, Carvalho LB, et al. Ostrich (struthio camelus) gastric diseases in Minas Gerais, Brazil, from 1997 to 2009. Arq Bras Med Vet Zootec. 2010;62:1263-6.
  4. Asmaa.M.A, Shimaa A.E.Nasr, Ali.M.M, Elshater M.A.H. Prevalence of Escherichia coli and Salmonella species in ostrich farmsin egypt. IOSR JESTFT. 2016;06-11. doi: 10.9790/2402-1004020611
  5. David E. Swayne. Diseases of Poultry. 14rd ed. John Wiley & Sons, Inc. New Jersey, United States; 2020.
  6. Cloete SW, Lambrechts H, Punt K, Brand Z. Factors related to high levels of ostrich chick mortality from hatching to 90 days of age in an intensive rearing system. J S Afr Vet Assoc. 2001;72(4):197-202. doi: 10.4102/jsava.v72i4.652 PMID: 12219914
  7. Deeming DC. The Ostrich: Biology, Production and Health. 1sted. CAB International. New York, USA. 1999.
  8. Scerbova J, Lauková A. Escherichia coli strains from ostriches and their sensitivity to antimicrobial substances. Pol J Vet Sci. 2016;19(2):415-23. doi: 10.1515/pjvs-2016-0052 PMID: 27487518
  9. Marimwe MC, Fosgate GT, Roberts LC, Tavornpanich S, Olivier AJ, Abolnik C. The spatiotemporal epidemiology of high pathogenicity avian influenza outbreaks in key ostrich producing areas of South Africa. Prev Vet Med. 2021;196:105474. doi: 10.1016/j.prevetmed.2021.105474 PMID: 34564052
  10. Younis G, Awad A, Mohamed N. Phenotypic and genotypic characterization of antimicrobial susceptibility of avian pathogenic Escherichia coliisolated from broiler chickens. Vet World. 2017;10(10):1167-1172. doi: 10.14202/vetworld.2017.1167-1172 PMID: 29184361
  11. Carneiro C, Araújo C, Gonçalves A, Vinué L, Somalo S, Ruiz E, et al. Detection of CTX-M-14 and TEM-52 extended-spectrum beta-lactamases in fecal Escherichia coli isolates of captive ostrich in Portugal. Foodborne Pathog Dis. 2010;7(8):991-4. doi: 10.1089/fpd.2009.0494 PMID: 20367084
  12. Silva ON, Franco OL, Porto WF. β-Lactamase inhibitor peptides as the new strategies to overcome bacterial resistance. Drugs Today (Barc). 2018;54(12):737-746. doi: 10.1358/dot.2018.54.12.2895652 PMID: 30596392
  13. Ambler RP. The structure of β-lactamases. Philos Trans R Soc Lond B Biol Sci. 1980;289(1036):321-31. doi: 10.1098/rstb.1980.0049 PMID: 6109327
  14. Hall BG, Barlow M. Revised Ambler classification of β-lactamases. J Antimicrob Chemother. 2005;55(6):1050-1. doi: 10.1093/jac/dki130 PMID: 15872044
  15. Bush K, Jacoby GA. Updated functional classification of β-lactamases.  Antimicrob Agents Chemother. 2010;54(3):969-76. doi: 10.1128/AAC.01009-09 PMID: 19995920
  16. Silago V, Kovacs D, Samson H, Seni J, Matthews L, Oravcová K, et al. Existence of multiple ESBL genes among phenotypically confirmed ESBL producing Klebsiella pneumoniae and Escherichia coli concurrently isolated from clinical, colonization and contamination samples from neonatal units at Bugando Medical Center, Mwanza, Tanzania. Antibiotics. 2021;10(5):476. doi: 10.3390/antibiotics10050476 PMID: 33919117
  17. Nardi AR, Salvadori MR, Coswig LT, Gatti MS, Leite DS, Valadares GF, et al. Type 2 heat-labile enterotoxin (LT-II)-producing Escherichia coli isolated from ostriches with diarrhea. Vet Microbiol. 2005;105(3-4):245-9. doi: 10.1016/j.vetmic.2004.11.005 PMID: 15708822
  18. Salari S, Hoseini A. The antibiogram profile of commensal Escherichia coli of the gastrointestinal tract of apparently healthy ostriches and diseased chickens with colibacillosis. Poult Sci J. 2021;9(1):121-129. doi: 10.22069/psj.2021.18892.1672
  19. Nhung NT, Chansiripornchai N, Carrique-Mas JJ. Antimicrobial resistance in bacterial poultry pathogens: a review. Front Vet Sci. 2017;4:126. doi: 10.3389/fvets.2017.00126 PMID: 28848739
  20. Namkung H, Li J. Gong M, Yu H, Cottrill M, De Lange CF. Impact of feeding blends of organic acids and herbal extracts on growth performance, gut microbiota and digestive function in newly weaned pigs. Can J Anim Sci. 2004;84(4):697-704.
  21. Amani F, Hashemitabar G, Ghaniei A, Farzin H. Antimicrobial resistance and virulence genes in the Escherichia coli isolates obtained from ostrich. Trop Anim Health Prod. 2020;52:3501-8. doi: 10.1007/s11250-020-02384-6 PMID: 32929588
  22. Wayne PA. Performance Standards for Antimicrobial Susceptibility Testing. CLSI Supplement M100. 33rd ed. Clinical and Laboratory Standards Institute, USA. 2023.
  23. Wayne PA. Performance Standards for Antimicrobial Disk and Dilution Susceptibility Tests for Bacteria Isolated from Animals. CLSI Supplement VET08. 4rd ed. Clinical and Laboratory Standards Institute, USA. 2018.
  24. Wayne PA. Performance Standards for Antimicrobial Disk Susceptibility Tests. 4rd ed. Clinical and Laboratory Standards Institute, USA. 2008.
  25. Askari Badouei M, Jajarmi M, Mirsalehian A. Virulence profiling and genetic relatedness of Shiga toxin-producing Escherichia coli isolated from humans and ruminants. Comp Immunol Microbiol Infect Dis. 2015;38:15-20. doi: 10.1016/j.cimid.2014.11.005 PMID: 25534186
  26. Dallenne C, Da Costa A, Decré D, Favier C, Arlet G. Development of a set of multiplex PCR assays for the detection of genes encoding important β-lactamases in Enterobacteriaceae. J Antimicrob Chemother. 2010;65(3):490-5. doi: 10.1093/jac/dkp498 PMID: 20071363
  27. Hamidian M, Tajbakhsh M, Walther-Rasmussen J, Zali MR. Emergence of extended-spectrum β-lactamases in clinical isolates of Salmonella enterica in Tehran, Iran. Jpn J Infect Dis. 2009;62(5):368-71. PMID: 19762986
  28. Ding Y, Li Z, Xu C, Qin W, Wu Q, Wang X, Cheng X, Li L, Huang W. Fluorogenic probes/inhibitors of β‐lactamase and their applications in drug‐resistant bacteria. Angew Chem Int Ed Engl. 2021;133(1):24-40. doi: 10.1002/anie.202006635 PMID: 32592283
  29. Pestana-Nobles R, Aranguren-Díaz Y, Machado-Sierra E, Yosa J, Galan-Freyle NJ, Sepulveda-Montaño LX, et al. Docking and molecular dynamic of microalgae compounds as potential inhibitors of beta-lactamase. Int J Mol Sci. 2022;23(3):1630. doi: 10.3390/ijms23031630 PMID: 35163569
  30. Ibekwe A, Durso L, Ducey TF, Oladeinde A, Jackson CR, Frye JG, et al. Diversity of plasmids and genes encoding resistance to extended-spectrum β-lactamase in Escherichia coli from different animal sources. Microorganisms. 2021;9(5):1057. doi: 10.3390/microorganisms9051057 PMID: 34068339
  31. Tooke CL, Hinchliffe P, Bragginton EC, Colenso CK, Hirvonen VH, Takebayashi Y, et al. β-Lactamases and β-Lactamase Inhibitors in the 21st Century. J Mol Biol. 2019;431(18):3472-500. doi: 10.1016/j.jmb.2019.04.002 PMID: 30959050
  32. Choi U, Lee CR. Distinct roles of outer membrane porins in antibiotic resistance and membrane integrity in Escherichia coli. Front Microbiol. 2019;10:953. doi: 10.3389/fmicb.2019.00953 PMID: 31114568
  33. Ceccarelli D, Kant A, van Essen-Zandbergen A, Dierikx C, Hordijk J, Wit B, et al. Diversity of plasmids and genes encoding resistance to extended spectrum cephalosporins in commensal Escherichia coli from Dutch livestock in 2007–2017. Front Microbiol. 2019:76. doi: 10.3389/fmicb.2019.00076 PMID: 30778339
  34. Spyrakis F, Santucci M, Maso L, Cross S, Gianquinto E, Sannio F, et al. Virtual screening identifies broad-spectrum β-lactamase inhibitors with activity on clinically relevant serine-and metallo-carbapenemases. Sci Rep. 2020;10(1):12763. doi: 10.1038/s41598-020-69431-y PMID: 32728062
  35. Knöbl T, Baccaro MR, Moreno AM, Gomes TA, Vieira MA, Ferreira CS, et al. Virulence properties of Escherichia coli isolated from ostriches with respiratory disease. Vet Microbiol. 2001;83(1):71-80. doi: 10.1016/s0378-1135(01)00403-5 PMID: 11524167
  36. Haghighi khoshkhoo P, Alinejad I. Antibacterial resistance patterns of Escherichia coli isolated from broilers colibacillosis of broilers chicks in Golestan province. J Vet Clin Res. 2010;1(1):39-47. (In Persian)
  37. Poole K. Resistance to β-lactam antibiotics. Cell Mol Life Sci. 2004;61:2200-23. doi: 10.1007/s00018-004-4060-9 PMID: 15338052
  38. Nordmann P, Naas T, Poirel L. Global spread of carbapenemase-producing Enterobacteriaceae. Emerg Infect Dis. 2011;17(10):1791. doi: 10.3201/eid1710.110655 PMID: 22000347
  39. Mohamadi E, Alizade H, Askari N, Salehi M, Porjafarian M, Ghanbarpour R. Antibiotic resistance profile in relation to phylogenetic background in Escherichia coli isolated from fecal samples of healthy ostrich. Int J Enteric Pathog. 2015;3:e25366.
  40. Doregiraee, F, Nayeri Fasaei B, Alebouyeh M. Surveillance study of faecal E. coli isolates producing AmpC and extended spectrum β-lactamases (ESBLs) enzymes in poultry and workers from aviculture around Tehran. J Vet Res. 2015;70(4):363-70.‎ (In Persian).
  41. Khoshkhoo P, Peighambari M. Drug resistance patterns and plasmid profiles of Escherichia coli isolated from cases of avian colibacillosis. J Vet Res. 2005;60(2):97-105. (In Persian).
  42. Rajaian H, Firouzi R, Jalaee J, Heidari Dezfooli F. Antibiotic resistance of several common bacterial species isolated from chickens in shiraz area. J Vet Res. 2003;58(3):223-226. (In Persian).
  43. Asadi S, Shams N, Nayebaghaee, S M. Isolation and Frequency of Escherichia coli O157:H7 from fecal samples of Lorestan Ostrich farms using culture and multiplex PCR. J Vet Microbiol. 2018;13(2):97-105. (In Persian).
Journal of Veterinary Research
Volume 80, Issue 2
June 2025
Pages 121-134

Files

Share

How to cite

Statistics