Document Type : Short Research
Authors
1 Department of Environmental Sciences, Faculty of Fisheries and Environmental Sciences, Gorgan University of Agricultural Sciences & Natural Resources, Gorgan, Iran
2 Graduated from the Faculty of Fisheries and Environmental Sciences, Gorgan University of Agricultural Sciences & Natural Resources, Gorgan, Iran
Abstract
Keywords
Main Subjects
ویروس فاقد دیواره دیستمپر سگها (Canine distemper virus-CDV) از یک RNA تکرشتهای دارای بار منفی با شش ژن اصلی که کمترین جهش در ژن کد کنند نوکلئوپروتئین (Nucleoprotein= NP) دیده شده است و به همین دلیل در اکثر مطالعات مولکولی جهت شناسایی ویروس، از تکثیر NP ژن استفاده میشود (1، 2). بعد از آلوده شدن حیوان به ویروس، امکان جداسازی ویروس از خون، مایع مغزی نخاعی، ترشحات تنفسی و گوارشی وجود دارد و یکی از سادهترین راههای شناسایی ویروس در حیوان مشکوک، تشخیص ویروس در ترشحات چشمی است (3). میزبان اولیه و اصلی ویروس سگسانان اهلی و وحشی میباشند. باوجوداین ویروس، طیف وسیعی از سایر حیوانات راسته گوشتخواران، چون گربهسانان و پستانداران دریایی و حتی حیوانات غیرگوشتخوار (گراز) را نیز آلوده ساخته و باعث شده است جمعیت فکهای خزری با خطر انقراض نسل مواجه شوند (4-9). Namroodi و همکاران در سال 2002، با انجام مطالعه سرولوژیک، آلودگی 6/55 درصدی سگهای روستایی حاشیه ساحلی استان گلستان به CDV را گزارش کردند (10). آلودگی بهCDV در 13 سگ زیر 1 سال از 19 سگ (دارای علائم بیماری) موردمطالعه از کلینیکهای شهرهای تهران و گرگان، با انجام RT_Nested PCR گزارش شده است (11). Isfahani و همکاران در سال 2017 آلودگی سرولوژیک شغالها، روباهها و گرگها را در شمال شرقی ایران (خراسان شمالی، سمنان) به CDV گزارش کردند (12). در استان گلستان خانوادههای زیادی از راسته گوشتخواران چون گربهسانان و سگسانان که برخی از آنها چون پلنگ ایرانی (Panthera pardus saxicolor) و روباه ترکمنی (Vulpes corsac) با خطر انقراض نسل مواجه میباشند، حضور دارند (13، 14). باتوجهبه مرگومیر فک خزری در سواحل استان گلستان بر اثر ابتلا به CDV، آلودگی جمعیت سگهای روستایی منطقه به CDV و حضور شغالهای طلایی (Canis aureus) با تعداد بالا در استان گلستان که ناقل عوامل میکروبی متعددی میتوانند باشند، جهت مطالعه اپیدمیولوژی CDV در مطالعه حاضر شغالهای تلفشده بر اثر تصادف در جادهها، ازنظر ابتلا به CDV مورد مطالعه قرار گرفتند (10، 15، 16).
در مطالعه حاضر از 64 شغال تلفشده بر اثر تصادف در اتوبانها (8 تا 10 ساعت بعد از تصادف) اطراف شهرستان گرگان در استان گلستان، ضمن ثبت مشخصاتی چون سن، فصل، محل نمونهگیری و جنسیت، نمونه سوآب چشمی تهیه شد (17). سوآبهای استریل به اپندورفهای استریل حاوی بافر نرمال سالین (Phosphate Bufferd Saline) منتقل و تا زمان آزمایشات مولکولی در فریزر 20- درجه سانتیگراد نگهداری گردیدند. استخراج RNA با استفاده از کیت استخراج Bioneer صورت گرفت. سنتز cDNA با استفاده از کیت شرکت Vivantis (Malaysia) انجام شد. تکثیر ژن NP توسط کیت شرکت سیناژن، در دو مرحله با استفاده از دو جفت پرایمر (داخلی و خارجی) و با انجام RT_Nested PCR صورت گرفت (11). در انتها ضمن استفاده از مارکر وزن مولکولی DNA یک کیلوبایتی، نمونه بهدستآمده با اتیدیوم بروماید رنگآمیزی و به ژل آگارز 1 درصد منتقل گردید و بعد از الکتروفورز ژل، با استفاده از اشعه فرابنفش، از ژل عکسبرداری انجام شد.
نتایج حاصل از انجام تستهای مولکولی در مطالعه حاضر بیانگر حضور CDV در 20 نمونه سوآب چشمی از 64 (2/31 درصد) سوآب تهیهشده بود (تصویر 1). از 64 شغال موردمطالعه 40 شغال نر و 24 شغال ماده بودند که 5/32 درصد شغالهای نر و 1/29 درصد شغالهای ماده آلوده به CDV تشخیص داده شدند و نتایج آزمون آنووا (Anova) بیانگر عدم وجود تفاوت معنیدار میزان آلودگی دو جنس به CDV بود. بیشترین نمونه مثبت در فصل زمستان (2/88 درصد) و پاییز (25 درصد) و کمترین تعداد در فصل بهار (6 درصد) شناسایی شد. در فصل تابستان هیچیک از شغالهای موردمطالعه آلوده به CDV نبودند. در مطالعه حاضر شغالها به سه گروه سنی 1 تا 3، 3 تا 6 و 6 تا 9 سال تقسیم گردیدند و آلودگی به CDV تنها در گروه سنی 1 تا 3 سال تشخیص داده شد.
Namroodi و همکاران در سال 2013 آلودگی اکوسیستم استان گلستان به CDV را گزارش کردند و باتوجهبه پرسه آزاد سگهای ولگرد در نواحی روستایی و از طرفی مجاورت نزدیک اکوسیستم حیاتوحش و روستایی در استان گلستان و آبوهوای مناسب نواحی اطراف مناطق موردمطالعه جهت زنده ماندن ویروس، آلودگی 2/31 درصدی شغالها در این مناطق قابلانتظار بود و این نتایج تأییدکننده تماس نزدیک سگسانان وحشی و روستایی در مناطق موردمطالعه با یکدیگر است (2، 10، 13، 14). Bellan و همکاران در سال ۲۰۱۲، آلودگی 71 درصدی جمعیت شغالهای پشتسیاه (Canis mesomelas) را به آنتیبادی اختصاصی ضد CDV در پارک ملی نامیبیا اعلام کردند (18). Prager و همکاران در سال ۲۰۱۲، نیز آلودگی شغالهای پشتسیاه (Canis mesomelas) را در نواحی شمالی کنیا ازطریق مطالعات سرولوژیک به CDV گزارش کردهاند (19). Isfahani و همکاران در سال 2017، ضمن مطالعه آنتیبادی ضد دیستمپر سگها در جمعیت سگسانان وحشی (روباه معمولی، شغال طلایی و گرگ) خراسانجنوبی و سمنان، متوسط آلودگی را در جمعیت موردمطالعه 42 درصد ذکر کردند (12). بهدلیل عدم مشابهت روشهای بهکاررفته در مطالعات یادشده، نتایج با نتایج مطالعه حاضر قابلمقایسه نیست.
مطالعات مولکولی محدودی نیز درمورد میزان آلودگی شغالها به CDV صورت گرفته است. در اسرائیل از 92 شغال موردمطالعه 9 مورد برابر با 7/9 درصد از شغالهای موردمطالعه به روش مولکولی آلوده به CDV تشخیص داده شدند (20). بررسی مولکولی ژن نوکلئوپروتئین CDV در نمونه مغز 24 شغال از کشور کرواسی بیانگر عدم وجود ویروس CDVدر شغالهای موردمطالعه بود (21). Yousuf و همکاران در سال 2014 از 5 شغال بهظاهر سالم اطراف کمپ دانشگاه Mymensingh از بنگلادش، نمونه کبد تهیه کردند و با تکثیر ژن نوکلئوپروتئین، ویروس دیستمپر را در دو شغال (40 درصد) تشخیص دادند (22). همانگونه که مشاهده میشود نتایج مطالعه حاضر شباهت زیادی با میزان آلودگی شغالها در کشور بنگلادش به CDV دارد. شباهت آبوهوای استان گلستان با کشور بنگلادش باتوجهبه نقش بسیار مهم رطوبت در ماندگاری ویروس در طبیعت میتواند یک توضیح مهم بر شباهت نتایج مشاهدهشده باشد. همچنین ممکن است شباهت آبوهوای دو منطقه، امکان حضور غذای مناسب برای سگسانان وحشی چون شغال با تعداد بالا که موجب حفظ ویروس در جمعیت شغالها شود را در هر دو منطقه فراهم کرده باشد و درنهایت موجب بروز آلودگی به CDV با فراوانی مشابه در جمعیت شغالهای موردمطالعه در بنگلادش و مطالعه حاضر شده باشد. همانطور که در بخش نتایج توضیح داده شد، تفاوت معنیداری در میزان آلودگی به CDV در شغالهای نر و ماده دیده نشد (05/0P≥). اکثر مطالعات مولکولی و سرولوژیک مشابه چون مطالعه حاضر فاکتور جنسیت را عامل غیرمؤثری در ابتلای سگسانان وحشی و اهلی به CDV معرفی کردهاند (1، 12، 19، 23). آلودگی به CDV در شغالهای ≥3 سال بهطور معنیداری کمتر از شغالهای جوانتر از 1 سال بود (05/0P≤). باتوجهبه اینکه حساسیت سگسانان در سن کمتر از 1 سالگی نسبت به CDV در مقایسه با سگسانان مسنتر از 1 سال بسیار بالاتر میباشد، مشاهده چنین نتیجهای قابلانتظار بود (2). چنانکه در مطالعات مشابه چون مطالعه Bellan و همکاران در سال 2012 بر شغالهای پشت سیاه و Namroodi و همکاران در سال 2013 بر سگهای روستایی، نتایج مشابهی بیان شده است (10، 18).
نتیجهگیری نهایی: نتایج مطالعه حاضر آلودگی اکوسیستم روستایی و وحشی مناطق نمونهگیریشده در استان گلستان را به CDV و خطر بالقوه بروز بیماری دیستمپر سگها را در جمعیت گوشتخواران وحشی، چون پلنگ ایرانی و روباه ترکمنی که جمعیت آنها با خطر انقراض نسل مواجه شده است، متذکر میشود. همچنین آلودگی بالای جمعیت شغالهای موردمطالعه که پرجمعیتترین گونه سگسان وحشی در استان گلستان میباشد بیانگر این مطلب است که این گونه میتواند نقش گونه مخزن را در حفظ CDV در اکوسیستم وحشی مناطق موردمطالعه ایفا کند. انجام مطالعات اپیدمیولوژیک بر جمعیت گربهسانان و سگسانان وحشی که هیچگونه اطلاعاتی دررابطهبا وضعیت سلامت آنها و خطراتی که سلامت آنها را تهدید میکند وجود ندارد، ضروری به نظر میرسد. باتوجهبه اثبات نقش مهم سگسانان اهلی در انتقال CDV به جمعیت گوشتخواران وحشی، واکسیناسیون سگهای اهلی (ولگرد و روستایی) و جلوگیری از افزایش بیرویه جمعیت سگهای ولگرد روستایی در نواحی روستایی استان گلستان که اکوسیستم وحشی و روستایی قرابت بالایی با یکدیگر دارند، ازجمله راهکارهای مناسب جهت جلوگیری از انتشار CDV در جمعیت گوشتخواران وحشی به نظر میرسد.
مطالعه اخیر با گرنت به شماره 39-400-99 و حمایت دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان صورت گرفته است. با توجه به تهیه نمونههای مورد مطالعه از شغالهای تلف شده بر اثر تصادفات جادهای، جهت انجام مطالعه حاضر نیاز به دریافت کد اخلاق نبود.
بین نویسندگان تعارض در منافع گزارش نشده است.