مونوژن‌ها انگل‌های سطحی بسیار رایج در ماهیان استخوانی هستند که اغلب پوست و آبشش ماهیان را آلوده می‌سازند. آلودگی شدید به این انگل‌ها منجر به بروز آسیب‌های قابل ملاحظه‌ای از جمله هایپرپلازی اپیتلیوم رشته‌های آبششی، اختلال در سیستم تنفسی، تأثیر منفی بر رشد و همچنین مرگ و میر بالا به‌ویژه در کپور‌ماهیان کوچک می‌گردد (21،22). جنس داکتیلوژیروس با داشتن 971 گونه بزرگ‌ترین جنس در این رده محسوب می‌گردد. تقریباً 95 درصد از کرم‌های این جنس انگل آبشش کپورماهیان می‌باشند (6،10). این انگل‌ها از ویژگی میزبانی بالائی برخوردارند، یعنی بسیاری از گونه‌ها تنها واجد یک میزبان خاص می‌باشند (21). آلودگی شدید ماهیان به انگل داکتیلوژیروس موجب افزایش حساسیت آن‌ها به عفونت‌های ثانویه می‌گردد و نقش مهمی در بیماریزایی این انگل‌ها دارند، که منجر به خسارات اقتصادی قابل ملاحظه‌ای می‌گردند (6،24).

کپور ‌نقره‌ای (Hypophthalmichthys molitrix) و کپور‌ سرگنده (Hypophthalmichthys nobilis) دو گونه از کپورماهیان چینی هستند که پرورش جهانی آن‌ها از سال 1950 آغاز شده است. در ایران نیز این ماهیان از حدود 40 سال قبل به منظور استفاده از کلیه سطوح تروفی به مزارع پرورش ماهیان گرمابی معرفی و پرورش آن‌ها در کنار دو گونه پرطرفدار کپور‌‌ معمولی و آمور آغاز گردید. سهم این دو گونه در سیستم‌های کشت توام ایران از 50 تا 70 درصد برای کپور‌‌ نقره‌ای و 5 تا 10 درصد برای کپور‌ سرگنده متغیر است. براساس آخرین آمار منتشر شده معاونت آبزی پروری شیلات گیلان می‌توان حداکثر تولید کپور‌ نقره‌ای و سرگنده را دراین استان به‎ترتیب 32000 و 4000 تن در سال برآورد نمود. براساس مطالعات انجام شده در کشورتاکنون 2 گونه داکتیلوژیروس از کپور ‌نقره‌ای و 3 گونه از کپور ‌سرگنده جداسازی شده که موجب بروز تلفات و خسارات اقتصادی به‌ویژه در بچه ماهیان استخرهای پرورشی می‌گردند ‌(8).

شناسایی داکتیلوژیریدها اغلب بر اساس ریخت‌شناسی اندام تناسلی نر و بخش‌های مختلف هاپتور نظیر قلاب‌ها، میله رابط و قلاب مرکزی انجام می‌شود ‌(7). از آنجایی‌که جنس داکتیلوژیروس دارای گونه‌های زیادی است، استفاده از خصوصیات مورفولوژیکی به تنهایی برای شناسایی گونه‌های نزدیک به هم دشوار و در برخی موارد گمراه کننده است‌ (4،21).

در سال‌های اخیر استفاده از مارکرهای مولکولی به‌عنوان ابزاری جدید و جایگزینی مناسب برای شناسایی مونوژن‌ها مطرح شده است. اغلب مطالعات جدید با استفاده از مارکرهای مولکولی نواحی rDNA، V4 و ITS برای شناسائی و تمایز گونه‌های مونوژن‌ها صورت پذیرفته است ‌(5،13،19،20،25).

Chiary و همکاران در سال 2014 دو گونه انگل غیر بومی Dactylogyrus extensus و Dactylogyrus lamellatus را به‌ترتیب از دو میزبان غیر بومی وارداتی به هند، یعنی کپور‌ معمولی و کپور ‌علفخوار گزارش نمودند. آن‌ها در این بررسی ابتدا از ریخت‌شناسی اندام‌های جفت‌گیری نر و قلاب‌ها برای شناسایی اولیه انگل‌ها استفاده نمودند و در ادامه برای تأیید نهایی، از توالی‌یابی ژن‌های 18SrDNA و 28SrDNA استفاده کردند ‌(4).

Tu و همکاران در سال 2015 برای نخستین بار انگل Dactylogyrus formosus را از ماهی گلدفیش در بخش مرکزی چین گزارش نمودند. آن‌ها در بررسی خود علاوه بر روش ریخت‌شناسی با میکروسکپ نوری و الکترونی از توالی‌یابی ژن  18SrDNA و ITS1 نیز استفاده نمودند ‌(23).

Ling و همکاران در سال 2016 برای شناسایی و تفکیک دو گونه انگل Dactylogyrus intermediusوDactylogyrus vastator که از نظر ظاهری بسیار به هم شبیه‌اند از دو روش بررسی مورفومتریک و توالی‌یابی ژن 18SrDNA و ITS1 استفاده نمودند. آن‌ها در پایان نتیجه گرفتند که تمایز این دو گونه با استفاده از اندازه‌گیری‌های مورفومتریک به مراتب آسان‌تر از روش مولکولی است ‌(10).

در کشور ما نیز مطالعات محدودی در زمینه بررسی مولکولی داکتیلوژیروس‌ها انجام شده است. Mozhdeganlou و همکاران در سال 2011 به بررسی امکان استفاده از DNA استخراجی از آبشش آلوده ماهیان گلدفیش به انگل داکتیلوژیروس به‌منظور شناسایی گونه‌ای آن انگل‌ها پرداختند. بدین منظور ایشان از ژن ITS1 استفاده و نتایج مثبتی بدست آوردند ‌(13).

Ahmadi و همکاران نیز در سال 2017 به بررسی انگل‌های جنس داکتیلوژیروس در دو گونه ماهی کپور معمولی و کپور علفخوار پرورشی در مزارع گرمابی مشهد پرداختند. آن‌ها در بررسی خود علاوه بر روش ریخت‌شناسی با میکروسکپ نوری از توالی‌یابی ژن28SrDNA نیز استفاده نمودند. در پایان انگل‌های Dactylogyrus extensus، Dactylogyrus anchoratus و Dactylogyrus sp. از ماهی کپور و Dactylogyrus lamellatus را از کپور علفخوار شناسایی نمودند. ایشان در پایان نتیجه گرفتند که استفاده از روش مولکولی برای شناسایی انگل‌های مونوژن موجب اطمینان بخشی به تشخیص مورفولوژیک آن‌ها می‌گردد‌ (1).

در این تحقیق ابتدا پس از جداسازی انگل‌های داکتیلوژیروس از دو گونه ماهی کپور نقره‌ای و کپور سرگنده اقدام به شناسایی آن‌ها  به روش ریخت‌شناسی و مورفومتریک گردید و در ادامه با توالی‌یابی ژن 28SrDNA در این انگل‌ها روابط فیلوژنیکی آن‌ها مورد بررسی قرار گرفت.

مواد و روش کار

این بررسی از شهریور 94 تا آذر‌ماه 96 انجام گرفت. در مجموع 163 عدد ماهی شامل 81 عدد کپور نقره‌ای و 82 عدد کپور سرگنده یک تابستانه از 10 مزرعه پرورش ماهی گرمابی در کانون‌های اصلی پرورش ماهی استان گیلان در شهر‌های رشت، بندر انزلی، فومن، سنگر، شفت، صومعه‌سرا با استفاده از تور محاصره‌ای و یا تور‌ پرتابی (ماشک) صید و همراه با آب همان مزرعه به همراه دبه‌های پلاستیکی به آزمایشگاه انگل‌شناسی بخش بهداشت و بیماری‌های آبزیان پژوهشکده آبزی‌ پروری آب‌های داخلی بندر‌انزلی منتقل و در تعدادی آکواریوم مجهز به هواده نگهداری شدند.

برای بررسی این ماهیان ابتدا آن‌ها را زیست سنجی نموده و در ادامه از پوست و باله آن‌ها گسترش مرطوب تهیه و توسط میکروسکوپ نوری با لنز‌های 4X و10X  از نظر آلودگی به داکتیلوژیروس بررسی گردید. در صورت مشاهده انگل داکتیلوژیروس ابتدا نمونه توسط سوزن انسولین برداشته و روی یک لام با استفاده ازگلیسرین ژلاتین تثبیت شد. به‌منظور ریخت سنجی نمونه‌ها از اپیست‌هاپتور انگل‌های مونته شده با استفاده از یک دستگاه میکروسکوپ مدل Nikon Eclipse 50i مجهز به دوربین دیجیتالNikon Digital Sight DS-SM  تصویر برداری شد. به‌منظور ریخت سنجی نمونه‌ها از نرم افزارImage J  برای 7 اندازه‌گیری نقطه به نقطه بر روی تصاویر بدست آمده استفاده شد. ترسیم نمونه‌های انگلی نیز بوسیله یک دستگاه لوله ترسیم مدل Nikon Y-IDT Japan انجام شد. در نهایت ترسیم‌های صورت گرفته از نمونه‌ها به‌همراه داده‌های بدست آمده از اندازه‌گیری‌ها با کلیدهای شناسایی (2،7) مقایسه و شناسایی انگل‌ها صورت گرفت.

جهت بررسی مولکولی از هر نمونه ماهی آلوده یک عدد انگل داکتیلوژیروس در یک میکروتیوب 5/0 میلی‌لیتری محتوی الکل 75 درصد قرار داده و تا زمان استخراج DNA در یخچال 5 درجه سلسیوس نگهداری شد (18). جهت استخراج DNA ژنومیک از کیت استخراج شرکت یکتا تجهیز آزما (YTA Genomic DNA Extraction Mini Kit, Iran) استفاده شد. جهت تکثیر ناحیه 28SrDNA از پرایمر رفت (4) (5’-TCTAGTAACGGCGAGTGAACG-3’) و پرایمر برگشت اصلاح شده AD.Da (5’-GTGGGAAGGTCTACCTCAGC-3’) استفاده شد. سپس محلول‌ها در حجم نهایی 25 مایکرولیتر آماده شد که شامل 5/12 مایکرولیتر مسترمیکس، 1 مایکرولیتر از هر پرایمر (Macrogen, South Korea) و 2 مایکرولیتر ازDNA الگو بود. واکنش زنجیره‌ای پلی‌مراز در ترموسایکلر (BIO-RAD, USA) و براساس برنامه ذیل انجام شد، دناتوره شدن اولیه در 94 درجه سلسیوس به‌مدت 3 دقیقه و متعاقب آن 35 سیکل 30 ثانیه‌ای در دمای 94 درجه سلسیوس، 30 ثانیه در 59 درجه سلسیوس و یک دقیقه در 72 درجه سلسیوس و گسترش نهایی به‌مدت 10 دقیقه در 72 درجه سلسیوس انجام شد. جهت بررسی، محصول روی ژل آگارز 5/1 درصد الکتروفورز شد و سپس توسط یک دستگاه UV-الومیناتور بررسی، عکس‌برداری و ثبت گردید.

به‌منظور توالی‌یابی از هریک از محصولات PCR مقدار 25 مایکرولیتر در میکروتیوب‌های 5/1 میلی‌لیتر ریخته و به‌همراه 20 مایکرولیتر از هریک از پرایمر‌های بالا‌دست و پایین‌دست با غلظت 10 مایکرومول که در تیوب‌های مجزا ریخته شده برای شرکتMacrogen, Korea  ارسال گردید. نتایج دریافتی از توالی‌یابی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و پس ازBLAST در بانک ژن NCBI گونه‌های جداسازی شده شناسایی و ثبت ژن انجام شد. در این بررسی توالی‌های بدست آمده از ژن 28SrDNA پس از هم‌ترازی با Clustal W جهت ترسیم درخت فیلوژنتیک به روش Maximum likelihood (ML) نرم ‌افزار Mega 6.0 مورد استفاده قرار گرفت. در ادامه تخمین فاصله ژنتیکی بین گونه‌های داکتیلوژیروس جداسازی شده با استفاده از نرم افزارBioEdit  انجام شد.

نتایج

در این بررسی از 81 عدد کپور نقره‌ای 956 عدد و از 82 عدد ماهی سرگنده 34492 عدد انگل داکتیلوژیروس جداسازی شد. انگل‌های جداسازی شده ابتدا از نظر خصوصیات ریخت‌شناسی مورد بررسی قرار گرفتند. ترسیم اپیستوهاپتور و اندام جفت‌گیری نمونه‌های نر بوسیله لوله ترسیم انجام شد (تصاویر 1،2). زیست سنجی نمونه‌ها بوسیله نرم‌افزار Image J از روی تصاویر تهیه شده از نمونه‌های مونته شده انجام گرفت. نتیجه زیست‌ سنجی نمونه‌ها با کلیدهای شناسایی (3،8) مقایسه و حضور دو گونه انگل متفاوت در هریک از دو گونه ماهی مورد بررسی، تأیید گردید (جداول 1،2).

در این بررسی میزان شیوع آلودگی به انگل‌های  D. hypophthalmichthysو D. suchengtaii در ماهیان کپور ‌نقره‌ای مورد مطالعه به‌ترتیب  48/81 درصد و 62/29 درصد بود.

در این بررسی میزان شیوع آلودگی به انگل‌های D. aristichthysو D. nobilis در ماهیان کپور‌سرگنده مورد مطالعه به‌ترتیب     39/74 درصد و 60/75 درصد بود.

پس از استخراج DNA و انجام PCR براساس پروتکل مذکور، محصولPCR بر روی ژل آگارز 5/1 درصد برده شد (تصویر3).

با توجه به نتایج مطلوب به‌دست آمده، از هر‌گونه 3 نمونه جهت توالی‌یابی ارسال و نتایج دریافتی از توالی‌یابی پس از پردازش اولیه در بانک ژن NCBI موردBLAST قرار گرفت. نتایج توالی‌های نوکلئوتیدی بدست آمده از انگل‌های جدا شده از این ماهیان پس از مقایسه با توالی‌های ثبت شده در بانک‌ ژن نتایج بررسی مورفولوژیک را تایید نمود. توالی‌های به‌دست آمده، با شماره‌های Accession numberMG825611 برای انگل D. hypophthalmichthys و Accession numberMG825765 برای انگل D. suchengtaii جدا شده از ماهی کپور‌نقره‌ای و Accession numberMH023397 برای انگل D. aristichthys و Accession numberMH023399 برای انگل D. nobilis جدا شده از کپور سرگنده در بانک ژنNCBI  ثبت شدند.

درخت فیلوژنتیک با استفاده از روش Maximum likelihood ترسیم و توالی‌های بدست آمده در این بررسی با سایر توالی‌های موجود در بانک ژن مقایسه گردید.

فاصله ژنتیکی بین گونه‌های داکتیلوژیروس شناسایی شده در این بررسی با سایر گونه‌های شایع در کپور ماهیان پرورشی کشور با استفاده از نرم افزار BioEdit محاسبه گردید که در قالب جدول 3 ارائه شده است.

بحث

در این مطالعه از ماهیان کپور نقره‌ای گونه‌های داکتیلوژیروس D. hypophthalmichthys و D. suchengtaiiو از کپور سرگنده نیز دو گونه D. nobilisو D. aristichthysبه روش ریخت‌‌شناسی و ریخت‌سنجی شناسایی و در ادامه با استخراج DNA توالی یابی ژن 28SrDNA انجام و ضمن تأیید مطالعات ریخت‌شناسی و ریخت‌سنجی، برای نخستین بار از ایران ثبت ژن این انگل‌ها در بانک ژن NCBI انجام گردید. مطالعه حاضر برای نخستین بار در ایران انگل داکتیلوژیروس را در ماهیان کپور نقره‌ای و کپور سرگنده با هردو روش ریخت‌ شناسی و مولکولی مورد بررسی قرار می‌دهد.

اگرچه جنس Dactylogyrusدارای حدود 1000 گونه هست اما هنوز داده‌های مولکولی کمی از آن‌ها در دسترس است. استفاده توام از دو روش مولکولی و ریخت شناسی می‌تواند جزیی‌ترین اطلاعات لازم برای فیلوژنی جنس داکتیلوژیروس را فراهم سازد (15). تاکنون مطالعات زیادی با استفاده از ژن 28SrDNA برای شناسایی گونه‌ای و بررسی فیلوژنی جنس Dactylogyrusانجام شده است. Chiary و همکاران در سال 2014 با بررسی خصوصیات ریخت شناسی و ژن 28SrDNA گونه Dactylogyrus labeiرا از ماهی کاتلا Catla catlaاز هند به‌عنوان یک میزبان جدید معرفی کردند ‌(3).

Chiary و همکاران در مطالعه دیگری در سال 2014 دو گونه انگل غیر‌بومی Dactylogyrus extensus و Dactylogyrus lamellatus را به‌ترتیب از دو میزبان غیر‌بومی وارداتی به هند، یعنی کپور معمولی و کپور علفخوار گزارش نمودند. آن‌ها در این بررسی ابتدا از ریخت‌شناسی اندام‌های جفت‌گیری نر و قلاب‌ها برای شناسایی اولیه انگل‌ها استفاده نمودند و در ادامه برای تایید نهایی، از توالی‌یابی ژن‌های18SrDNA و28SrDNA استفاده کردند‌ (4).

Nitta و Nagasawa در سال 2016 گونه جدیدی از داکتیلوژیروس را بنام Dactylogyrus bicorniculus ازآبشش ماهی بیترلینگ Rhodeus atremius atremius که در کشور ژاپن در معرض خطر انقراض بود، شناسایی و سپس با بررسی ژن 28SrDNA جایگاه فیلوژنتیک این انگل را تعیین نمودند‌ (15).

Ahmadi و همکاران درسال 2017 نیز به بررسی انگل‌های جنس داکتیلوژیروس در دو گونه ماهی کپور معمولی و کپور علفخوار پرورشی در مزارع گرمابی مشهد پرداختند. آن‌ها در بررسی خود علاوه بر روش ریخت‌شناسی با میکروسکوپ نوری از توالی‌یابی ژن28SrDNA نیز استفاده نمودند. در پایان انگل‌های Dactylogyrus extensus، Dactylogyrus anchoratus و Dactylogyrus sp. از ماهی کپور و Dactylogyrus lamellatus را از کپور علفخوار شناسایی نمودند. ایشان در پایان نتیجه گرفتند که استفاده از روش مولکولی برای شناسایی انگل‌های مونوژن موجب اطمینان بخشی به تشخیص مورفولوژیک آن‌ها می‌گردد‌ (1).

در مطالعات گذشته انگل‌های داکتیلوژیروس در ماهیان کپور نقره‌ای و کپور سرگنده به روش ریخت ‌شناسی در کشور بررسی شده بود و علاوه بر گونه‌های گزارش شده در این بررسی گونه D. taihuensisنیز از کپور سرگنده مزارع پرورش ماهی کشور گزارش شده بود ‌(18). در مطالعه مشابهی در بلغارستان نیز از ماهیان کپور نقره‌ای و کپور سرگنده همین گونه‌های داکتیلوژیروس گزارش و در بررسی ماهیان دورگه حاصل از آن‌ها سه گونه D. aristichthys،  D. nobilis و D. suchengtaiiشناسایی شدند‌ (11).

در این بررسی ترسیم درخت فیلوژنی (تصویر 4) و محاسبه فاصله ژنتیکی (جدول3) نشان داد که داکتیلوژیروس‌های شایع در کپور ماهیان چینی (کپور علفخوار، کپور نقره‌ای و کپور سرگنده) دارای قرابت ژنتیکی زیادی می‌باشند؛ بطوریکه همگی با هم در یک خوشه قرار می‌گیرند. مقایسه توالی ایزوله D. hypophthalmichthys در این بررسی با توالی ثبت شده از کشور چین نشان داد که این انگل‌ها از نظر ژنتیکی کاملاً مشابه هم می باشند. لذا با توجه به اینکه کپور نقره‌ای بومی ایران نبوده و حدود چهل سال قبل به‌منظور توسعه آبزی پروری به کشور معرفی شده احتمالاً این انگل نیز به همراه میزبان خود به کشور راه یافته است. متاسفانه برای سایر گونه‌های شناسایی شده در این بررسی توالی ثبت شده‌ای در بانک ژن NCBI وجود نداشت تا مورد مقایسه قرار گیرد.

مطالعات محققین بر روی دو گونه کپور نقره‌ای و سرگنده نشان داد در انتقال آزمایشی انگل داکتیلوژیروس از یک گونه ماهی به گونه دیگر امکان بقاء انگل در میزبان جدید و غیر تخصصی آن تا چند روز نیز وجود دارد. در این آزمایشات تلاش برای انتقال انگل‌های کپور سرگنده (D. nobilisو D. aristichthys)به دو گونه ماهی کپور معمولی و کاراس با شکست مواجه گردید در حالی‌که همین انگل‌ها در ماهی کپور نقره‌ای استقرار یافته و برای یک دوره کوتاه زنده ماندند ‌(12). در بررسی دیگری چندین نمونه از D. aristichthys استثنائا در نمونه‌های کپور نقره‌ای صید شده از استخر نیز مشاهده گردید که می‌توان آن را نتیجه یک آلودگی طبیعی عنوان نمود (14). در ایران نیز انگل D. hypophthalmichthys که انگل اختصاصی کپور نقره‌ای است، از ماهی سرگنده صید شده در دریاچه وحدت کردستان گزارش شده و دلیل آن را دورگه بودن احتمالی کپور سرگنده مورد بررسی عنوان نمودند (9) .همچنین در مطالعه‌ای گونه‌های D. nobilis، D. aristichthys و D. taihuensisکه از انگل‌های اختصاصی کپور سرگنده محسوب می‌گردند از آبشش ماهی کپور نقره‌ای در دریاچه سد حسنلو از استان آذربایجان غربی گزارش شده است ‌(26).

درخت فیلوژنی حاصل از بررسی حاضر (تصویر 4) قرابت ژنتیکی بسیار زیاد گونه‌های داکتیلوژیروس شایع در دو گونه کپور نقره‌ای و سرگنده را نشان داد. محاسبه فاصله ژنتیکی بین گونه‌های داکتیلوژیروس جداسازی شده از کپور نقره‌ای و کپور سرگنده (جدول  3) نیز نشان داد که فاصله ژنتیکی بین این گونه‌ها از 017/0 لغایت 046/0 است که رقم بسیار ناچیزی محسوب می‌گردد. شاید بتوان این قرابت ژنتیکی را یکی از دلایل اصلی موفقیت انتقال موقت گونه‌های داکتیلوژیروس بین کپور نقره‌ای و کپور سرگنده و عدم موفقیت این انتقال به ماهیان کاراس و کپور معمولی دانست که در مطالعات Molnar و همکاران در سال1984 به آن اشاره شده است.

به‌منظور بررسی قابلیت انتقال آلودگی‌های انگلی از والدین خالص به ماهیان دورگه در مرکز تکثیر کپور ماهیان سارواش مجارستان ابتدا هیبریدهای مختلفی از کپور ماهیان تولید شد. مواجه سازی ماهیان دورگه با انگل‌های شایع در والدین آن‌ها نشان داد در اغلب موارد انگل‌های اختصاصی گونه مادری با سهولت بیشتری به فرزندان دورگه انتقال می‌یابند. در این بررسی دورگه‌های حاصل از کپور نقره‌ای ماده و کپور سرگنده نر علیرغم قرار گرفتن در معرض گونه‌های مختلف داکتیلوژیروس تنها به دو گونه D. hypophthalmichthys و D. suchengtaii آلوده شدند. هیبریدهای حاصل از آمیختگی سرگنده ماده و کپور نقره‌ای نر به چهار گونه داکتیلوژیروس D. aristichthys، D. hypophthalmichthys ، D. suchengtaiiو D. skrjabiniآلوده شدند. زمانی که از ماهی سرگنده یا کپور نقره‌ای نر برای تولید دورگه با کپور علفخوار ماده استفاده شد هیبریدهای حاصله تنها به گونه D. lamellatusآلوده شدند. هنگامی که از کپور معمولی ماده و کپور نقره‌ای نر برای دورگه‌گیری استفاده شد هیچ یک از انگل‌های داکتیلوژیروس والدین به فرزندان منتقل نشد ‌(12).

بررسی حاضر را می‌توان تأییدی بر نتایج مطالعات Molnar و همکاران در سال 1984، Musselius در سال 1968 و Jalali و Barzegar درسال 2004 دانست. همان‌طور‌ که پیشتر عنوان شد درخت فیلوژنی حاصل از این بررسی قرابت ژنتیکی زیاد گونه‌های داکتیلوژیروس در کپور ماهیان چینی (کپور نقره‌ای، کپور سرگنده و کپور علفخوار) را نشان داد و انگل‌های این گروه از ماهیان با هم در یک کلاستر و داکتیلوژیروس‌های ماهیانی نظیر کپور معمولی و کاراس نیز در خوشه‌ای مجزا قرار گرفتند. با استناد به این درخت فیلوژنتیک و جدول 3 و نتایج مطالعات سایر محققین بنظر می‌رسد که گاهی انگل‌های اختصاصی کپور نقره‌ای ممکن است در کپور سرگنده بروز نماید و البته عکس این موضوع نیز صادق است. در توجیه چنین مواردی با توجه به قرابت ژنتیکی داکتیلوژیروس‌های جدا شده از کپور نقره‌ای و کپور سرگنده (جدول 3) می‌توان دو استدلال را عنوان نمود اول اینکه امکان حضور موقت انگل در میزبان غیر اختصاصی آن تا زمان دستیابی به میزبان اصلی وجود دارد و دوم اینکه احتمالاً گاهی به‌طور ناخواسته و یا در اثر غفلت و یا به‌دلیل کمبود مولد در برخی از کارگاه‌های تکثیر کشور ماهیان دورگه تولید می‌شوند. عدم خلوص نژادی موجب می‌گردد تا این ماهیان علاوه بر راندمان پرورشی ضعیف‌تر، میزبان طیف وسیع‌تری از داکتیلوژیروس‌هایاختصاصیکپور نقره‌ای و سرگنده باشند. لذا توجه به تولید بچه‌ماهیان خالص امری ضروری بنظر می‌رسد. از سوی دیگر به منظور اجتناب از بروز هرگونه سوء‌تفاهمی الزامی است در گزارش حضور برخی از داکتیلوژیروس‌ها علاوه بر خصوصیات ظاهری میزبان پیشینه ژنتیکی آن را نیز در نظر داشت.

سپاسگزاری

نویسندگان بر خود لازم می‌دانند از مدیریت گروه انگل شناسی پزشکی دانشگاه تربیت مدرس تهران و مدیریت پژوهشکده آبزی پروری آب‌های داخلی بندرانزلی صمیمانه سپاسگزاری نمایند.

تعارض منافع

بین نویسندگان تعارض در منافع گزارش نشده است.

تصویر1. ترسیم قلاب مرکزی و اندام جفت‌گیری نر انگل‌های  جداسازی شده از ماهی کپور نقره ای. در این بررسی A و:B Dactylogyrus hypophthalmichthys   ,  Cو D: Dactylogyrus suchengtaii نوار مقیاس25 میکرومتر).

تصویر2. ترسیم قلاب مرکزی و اندام جفت‌گیری نر انگل‌های جداسازی شده از ماهی کپور سرگنده در این بررسی   Aو :B C , Dactylogyrus aristichthys و Dactylogyrus nobilis :D (نوار مقیاس25 میکرومتر).

تصویر3. الکتروفورز محصولPCR  حاصل از DNA استخراجی از انگل:  (A D. hypophthalmichthys و D. suchengtaii جدا شده از کپور نقره‌ای (B D. aristichthysو D. nobilis جدا شده از کپور سرگنده.

تصویر 4. درخت فیلوژنتیک ترسیم شده به روش Maximum likelihood بر مبنای توالی‌یابی ژن 28SrDNA برای گونه‌های منتخب Dactylogyrus، توالی‌های به‌دست آمده در این بررسی با ستاره مشخص شده‌اند و از گونه T. Monenteron به‌عنوان Outgroup استفاده شده است. در ابتدای هر شاخه درصد پشتیبانی بوت استرپ بر اساس 1000 تکرار آورده شده است.