نوع مقاله : بهداشت خوراک دام، طیور و آبزیان
نویسندگان
1 گروه علوم دامی، دانشکده علوم و مهندسی کشاورزی، دانشگاه تهران، کرج، ایران
2 گروه شیمی، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه، ایران
3 دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران، تهران، ایران
چکیده
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
نویسندگان [English]
BACKGROUND: Application of different source of minerals and their effect on metabolic performance a current issue in animal science and research centers.
OBJECTIVES: The objective of this study was synthesis of selenium nanoparticles and to investigate its effect compared with other selenium sources on the blood parameters associated with the liver functional index of Holstein dairy cow.
METHODS: This study was conducted in two phases: laboratory and farm. Oxidation-reduction chemical reactions were used to synthesize selenium nanoparticles. The formation and non-change of Se nanoparticles size were confirmed by particle size analyzer. In order to perform farm experiment, 6 dairy cows were allocated into three treatments and 2 replicates in a 3×3 Latin square experiment with 28 days change over the period. The animals were distributed to three treatment groups. Treatments (diets) were 1) control (sodium selenite source), 2) colloid sodium selenite and 3) selenium nanoparticles. Blood parameters associated with the liver functional index, including albumin, bilirubin and total cholesterol were measured in the present experiment. Also, dry matter intake of cows was recorded.
RESULTS: The blood plasma cholesterol of cows fed the colloidal sodium selenite was higher than cows fed the selenium nanoparticles (P-Value =0.01). The blood serum albumin (P-Value =0.03) and bilirubin levels (P-Value =0.04) were lower in group 3 compared with group 1. Dry matter intake was not affected by treatments.
CONCLUSIONS: According to the results of this experiment it seems selenium nanoparticles supplementation improves blood parameters associated with the liver functional index, which can better improve immune system of dairy cows than two other sources of selenium.
کلیدواژه‌ها [English]
امروزه نقش حیاتی سلنیم در کاهش وقوع شمار زیادی از بیماری‌ها در انسان و حیوانات بصورت گسترده پذیرفته شده است (6). مکانیسم این نقش، مرتبط با فعالیت برخی از سلنوپروتئینها در محافظت از سلولها، بویژه سلول‌های مرتبط با سیستم ایمنی (نوتروفیلها، لمفوسیت‌های سیتوتوکسیک) از گونههای اکسیژن واکنشپذیر (ROS) است که عمدتاً در طول بیماری‌ها و شرایطی که (دوره انتقال گاوهای شیری) منجر به فعال شدن لوکوسایت‌ها شده، تولید میشوند (9) در موارد کمبود سلنیم در اندامها، متابولیسم کربوهیدرات، لپید و پروتئین و همچنین عملکرد کبد مختل میشود (34). در طول دهههای اخیر کمبود سلنیم در دامهای اهلی در برخی از کشورها به عنوان یک چالش مطرح شده است (11)، این سبب گشته که افزودن سلنیم به مواد خوراکی در مزارع برای تأمین مقدار کافی این عنصر، به دلیل اثرات مثبتش بر روی عملکرد گاوهای شیری، به صورت گسترده رایج گردد (2). جیرههای با ترکیبات سلنیم برای رشد و سلامتی سیستم ایمنی در انسان و حیوان ضروری هستند (15،27). سلنیم در آنزیمهای همچون گلوتاتیون پراکسیداز که فعالیت آنتی اکسیدانی داشته موجود بوده و بوسیله حفاظت سلولها در برابر اثرات آسیبی و سمی رادیکالهای آزاد، در رشد و توسعه سلولها نقش دارند (1). سطوح کافی سلنیم در خوراک تجمع هیدروپراکسیدهای لپیدی در ارگانها و بافتها جلوگیری کرده و آنها را در برابر گونههای اکسیژن واکنشپذیر محافظت میکند. سلنیم در طبیعت با عدد اکسایش متنوع (2-،0، 4+، 6+) به غیر از (2+) وجود دارد. سلنیم غیر محلول با عدد اکسایشی صفر را میتوان در مقیاس نانو با یک کاهنده قوی بوجود آورد (32). نانو ذرات سلنیم قرمز رنگ نه تنها اثرگذاری بیشتری بر روی تنطیم سلنوآنزیم‌ها دارند همچنین بر اساس مطالعات In vivo و In vitroدر مقایسه با سایر ترکیبات سلنیم دارای سمیت کمتری میباشند (29). ترکیبات متنوعی از سلنیم در جیرههای غذایی به کار میروند، اما به دلیل فعالیت بیولوژیکی بالای سلنیم نگرانیهای در کاربرد این نانوذرات وجود دارد (35). کلیدیترین عامل موثر مکملهای مینرالی ضرورتاً قابلیت دسترسی بیولوژیکی آنها نیست و همراه با آن فعالیت بیولوژیکی نیز نقش مهمی دارد (18). تفاوت بین مقدار نیاز به سلنیم و حد مسمومیت آن کم بوده و کمبودش در حیوانات مزرعهای نسبت به مسمومیتش پایین میباشد (25). در نشخوارکنندگان بر خلاف غیر نشخواکنندگان جذب سلنیت سدیم پایین میباشد این بیشتر به دلیل محیط کاهنده شکمبه بوده که سبب تبدیل ترکیبات سلنیم به سلنیم غیر محلول یا سلنیداز میشود (30). همچنین گزارش شده که برخی ترکیبات در جیره که به نوعی فعالیت کاهندگی دارند همچون وجود اسید آسکوربیک همراه با رطوبت باعث کاهش عدد اکسایش سلنیم موجود در جیره شده و قابلیت بیولوژیکی آن را پایین می‌آورد (10). یافته‌های اخیر نشان دادند که گاوهای تغذیه شده با سلنیم ارگانیک، سلنو-مخمر، در انتقال سلنیم به گوساله از طریق انتقال جفتی در مقایسه با گاوهای تغذیه شده با سلنیت سدیم موفقتر بودند (14). جدا از تفاوت گونهها در تجمع کبدی یا دفع نانو سلنیم، NRC (2001) در برآوردی که از احتیاجات مواد مغذی برای گاوهای شیری بیان کرده است مقدار مورد نیاز این عنصر را در حدود 3/0پیپیام اعلام کرده است که این مقدار مورد نیاز بدون هیچ مسمومیتی مورد استفاده حیوان قرار میگیرد. همچنین در مطالعاتی که برای استفاده از این ماده انجام پذیرفته گزارش شده است که نانوذرات سلنیم در مقایسه با سلنیت، سلنیم- متیونین و متیل سلنو سیستئین در تنظیم سلنو آنزیم‌ها با راندمانتر بوده و مسمومیت کمتری دارد. همچنین این نانوذرات در مقایسه با سایر ترکیبات سلنیم قابلیت دسترسی بالاتری داشته و این موارد در جوجههای گوشتی و بز به اثبات رسیده است. در رابطه با تجمع این ماده در حیوانات؛ در مطالعهای تجمع کبدی در استفاده از نانو ذرات سلنیم در مقایسه با سلنیت در آبزیان گزارش شده است، با این حال، در همین مطالعه به استفاده از نانو ذرات سلنیم در بز و جوجههای گوشتی اشاره شده، که نه تنها مسمومیتی در رابطه با مصرف این نانو ذرات اشاره نشده بلکه اثرات مفید این نانو ذرات در مقایسه با ترکیبات سلنیمی دیگر گزارش شده است (24).
در بررسی Mohapatra و همکاران در سال 2014 نشان داده شده است، مقدار رسوب سلنیم در بافتهای مختلف در طیور تغذیه شده با جیره محتوی نانو ذرات سلنیم در مقایسه با جیره حاوی سدیم سلنیت (شکل رایج مکمل سلنیم) کمتر است (20). در یک مقاله مروری (26) به اهمیت این ماده مغذی برای درمان کبد چرب در گاوها اشاره شده است. با این حال برخی از تحقیقات دیگر وجود دارد که در تضاد با نتایج فوق هستند. با این وجود، همچنان که در مطالب فوق ذکر گردید پایین بودن فاصله مقدار مورد نیاز سلنیم و حد مسمومیت این ماده معدنی کم مصرف در گاوهای شیری، و اهمیت استفاده از این ماده معدنی؛ منجر به دقت بیشتر متخصصین تغذیه در فرموله کردن مناسب این عنصر در جیره خوراکی گاوهای شیری شده است. با توجه به نقش کبد به عنوان موتور تنظیم فعالیت‌های متابولیسمی و همچنین سمیت زدایی در بدن، در این بررسی از فعالیت کبدی به عنوان شاخص ارزیابی منابع مختلف سلنیم، بویژه نانو ذرات سلنیم در مقابل سایر منابع سلنیمی در گاوهای شیری استفاد شد. در پژوهش حاضر از فراسنجههای خونی مرتبط با شاخص عملکرد کبدی، از فراسنجههای خونی بیلیروبین، کلسترول و آلبومین استفاده شد که به نوعی هم بازگوی عملکرد کبدی، و هم نشاندهندهی وضعیت ایمنی و متابولیکی هستند. به نظر میرسد مقایسه هم زمان این فراسنجهها که در زیر گروه پروتئینهای فاز حاد منفی و تأثیر گذار بر این نوع پروتئینها هستند نمایانگر خوبی از عملکرد متابولیسمی وضعیت بدن دامها باشد. همچنان که کاهش غلظتهای آلبومین، کلسترول و ویتامین A میتواند منتج شده از کاهش سنتز کبدی پروتئینهای معمول؛ پایینتر بودن غلظت لیپوپروتئینها (ناشی از پایینتر بودن غلظت کلسترول پلاسما)، و پایینتر بودن غلظت رتینول متصل به پروتئین (ناشی از پایین بودن غلظ ویتامین A) باشد. این وضعیت در طول دوره واکنش فاز حاد، فعالیت کبد را به سنتز سایر پروتئینها همچون فیبرینوژن، هاپتوگلوبین پروتئین واکنشگر C، سروپلاسمین یا متالوتیوئونین به جای محصولات پروتئینی کبدی نرمال منحرف میکند (3). فراسنجه خونی بیلیروبین پروتئین نبوده اما کلیرنس آن به سبب آنزیمهای کبدی میباشد (16). افزایش بیلیروبین عمدتاً به دلیل کاهش سنتز کبدی آنزیمهای مسئول کلیرنس بیلیروبین است. Bertoni و همکاران در سال 2013 گزارش کردند که تغییرات غلظت بیلیروبین میتواند به عنوان شاخصی از تغییرات سنتز کبدی پروتئینهای فاز حاد منفی باشد. همچنان که این محققان شاخص عملکرد کبدی را بیان کردند که اجزای آن آلبومین، کلسترول و بیلیروبین بود، که در واقع محققین با استفاده از این شاخص بهتر میتوانند در رابطه با وضعیت عملکرد متابولیکی، تولید مثلی (به دلیل همبستگی این شاخص با وضعیت تولید مثلی) و التهاب دامها قضاوت کنند.
تحقیقات در رابطه با استفاده از نانو ذرات مواد معدنی هنوز در مراحل ابتدایی است و قابلیت‌های این نانو ذرات به منظور سرعت بخشیدن به تولید در دام و شیلات در حال بررسی است. در پژوهش حاضر، هدف مقایسه منابع سلنیمی (که با روش شیمیایی از شدت سمیت آنها کاسته شده و همچنین با اثرگذاری بیشتر (نانوذرات سلنیم و یا کمتر (سلنیم کلوئیدی)) با منبع سلنیم رایج در جیرههای گاوهای شیری بر روی ماده خشک مصرفی و فراسنجههای خونی مرتبط با شاخص فعالیت کبدی میباشد. که به نوعی این فراسنجهها به عنوان شاخصی از فعالیت کبدی نمایانگر فعالیت بیولوژیکی منابع مختلف سلنیم در نظر گرفته شدهاند.
حیوانات، جیرههای غذایی و طراحی آزمایش: این مطالعه در دو بخش آزمایشگاهی و مزرعهای با هدف مقایسه منابع مختلف سلنیم بر روی فراسنجههای خونی مرتبط با شاخصهای عملکرد کبدی انجام پذیرفت. بخش آزمایشگاهی که عبارت بود از سنتز سلنیم اکسید شده با عدد اکسایش صفر و نانو ذرات سلنیم در آزمایشگاه تغذیهی گروه علوم دامی دانشگاه تهران انجام شد. در بخش مزرعهای تعداد 6 راس گاو شیری هلشتاین (5±60 روز شیردهی و وزن 25±675 کیلوگرم) در ایستگاه تحقیقاتی بخش علوم دامی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران مطابق با دستورالعملهای انجمن مراقبت از حیوانات ایران (1995) حیوانات در قالب طرح چرخشی متوازن با سه جیره غذایی تغذیه شدند. گاوها در جایگاه انفرادی برای سه دوره آزمایشی 21 روزه (در مجموع 63 روزه) قرار داده شدند و 3 جیره به دامها ارائه شد: 1) جیره محتوی سدیم سلنیت (3/0پیپیام سلنیم)، 2) جیره محتوی سلنیم اکسید شده (3/0پیپیام سلنیم)، و 3) جیره محتوی نانو ذرات سلنیم (3/0پیپیام در روز نانو ذرات سلنیم). به طوریکه هر سه تیمار در کل دوره آزمایش مورد تغذیه دامهای مورد آزمایش قرار گرفتند. جیره خوراکی برای تأمین احتیاجات بر اساس NRC (2001) فرموله شد (جدول 1). سدیم سلنیت، سدیم سلنیت کلوییدی و نانو ذرات سلنیم به عنوان منبع سلنیم در ترکیب مکمل مواد معدنی اضافه شدند. جیرهها در حد اشتها در دو وعده غذایی در ساعتهای 8 و 16 در سرتاسر دوره آزمایشی مورد تغذیه دامها قرار گرفتند. تجزیه شیمیایی نمونههای خوراک بر اساس روشهای AOAC (2000) انجام گرفت. برای اندازهگیری ماده خشک از آون خاکستر و برای سنجش میزان ماده آلی، از کوره الکتریکی استفاده شد، پروتئین خام با دستگاه کجلدال (Foss Electric, Copenhagen, Denmark)، چربی خام با دستگاه سوکسله، دیواره سلولی و دیواره بدون سلولی بدون همی سلولز نیز با استفاده از دستگاه تعیین فیبر (Fibertic system, Tecator, 1010, Denmark) و بر اساس روش Van soest و همکاران در سال 1991 اندازهگیری شدند (جدول2).
برای بررسی وضعیت متابولیسم گاوها، نمونه خون از همه گاوها در روزهای اول و آخر آزمایش در ساعت 07:30 (پیش از خوراکدهی صبح) با استفاده از لوله‌های تحت خلا دارای هپارین از راه رگ‌های دمی خونگیری به عمل آمد و نمونههای خون روی یخ به آزمایشگاه منتقل شدند. در آزمایشگاه نمونهها در دمای 4 درجه سانتیگراد برای 10 تا 15 دقیقه نگهداری و با 3000 دور در دقیقه، سانتریفیوِژ شدند و پلاسما توسط میکروپیپت جدا شد. پلاسما تا زمان اندازهگیری فراسنجهها در دمای 20- درجه سانتیگراد نگهداری گردید و سپس برای اندازهگیری فراسنجههای پلاسمایی؛ کلسترول، بیلیروبین و آلبومین به آزمایشگاه دامپزشکی فرستاده شد. کیت آرمایشگاهی برای کلسترول از شرکت فرآسامد و آلبومین و بیلیروبین از کیت پارس آزمون استفاده شد. در طول دوره آزمایشی آب تازه در هر جایگاه بصورت نامحدود در دسترس دامها قرار گرفت. جایگاهها با استفاده از متهای پلاستیکی بستر سازی شده و این جایگاهها در طول دوره آزمایشی مجهز به سیستم تشکیل شده از سیستم پنکه و مه پاش بودند. در طول دوه آزمایشی گاوها اجازه داشتند در طول هفته 1 تا 2 ساعت نرمش روزانه داشته باشند. وضعیت سلامت گاوها طبق دستورالعمل مزرعه توسط کارگر آموزش دیده روزانه بررسی شد.
سنتز سدیم سلنیت کلوییدی و نانو ذرات سلنیم: سدیم سلنیت و آلبومین سرم گاوی در آب مقطر دی استریله حل شده تا محلولی از این دو ترکیب تهیه شود. محلول اسید آسکوربیک برای سنتز نانو ذرات سلنیم و سدیم سلنیت کلوییدی تهیه گردید. سدیم سلنیت کلوییدی با شاخصه رنگ آجری مورد سنتز قرار گرفت. نانو ذرات سلنیم مطابق با روش پیشنهاد شده Zhang و همکاران در سال 2004 سنتز شد (36). اندازه ذرات و پایداری این نانوذرات با استفاده از دستگاه زتا سایزر (Zetasizer nano ZS, Malvern Instruments Ltd., U.K.) مورد بررسی قرار گرفت.
تجزیه و تحلیل آماری: در این تحقیق از طرح مربع لاتین 3*3 با دو تکرار و به صورت اجرای چرخشی متوازن با 3 جیره غذایی، 3 دوره آزمایشی 28 روزه استفاده گردید. طول دوره آزمایشی 84 روز بود. جهت تجزیه و تحلیل آماری دادههای این تحقیق از روش GLM و نرم افزار SAS استفاده گردید.
مدل آماری مورد استفاده این تحقیق بصورت Yijk = µ+ Ti + Pj + Bk + eijk بود که در این طرح ، Yijk، µ، Ti، Pj، Bk و eijk رکورد مشاهده شده، میانگین کل جمعیت، اثر جیره i ام، اثر دوره آزمایشی j ام، اثر مربع k ام و اثرا اشتباه آزمایشی.
سنتز نانو ذرات سلنیم: سنتز نانو ذرات سلنیم با متوسط اندازه ذرات 122 نانومتر با استفاده از دستگاه نانو زتاسایزر (Zetasizer nano ZS, Malvern Instruments Ltd., U.K.) نشان داده شد. همچنین اندازه این نانو ذرات در 2 ماه بعد از سنتز دوباره توسط دستگاه نانو زتا سایزر مورد بررسی قرار گرفت که نتایج این بررسی نشان دهندهی عدم تغییر محسوس در اندازه این ذرات بود.
سنتز سدیم سلنیت کلوئیدی: با تغییر رنگ سدیم سلنیت به رنگ آجری توسط واکنش اکسایش کاهش بین سدیم سلنیت با آسکوربیک اسید انجام پذیرفت.
ماده خشک مصرفی: تیمارهای آزمایشی مورد بررسی قرار گرفته در این پژوهش، یا به عبارتی بهتر منابع مختلف سلنیم تأثیر معنیداری بر روی ماده خشک مصرفی دامها نداشت (جدول 3).
فراسنجههای خونی مرتبط با عملکرد کبدی: همچنانکه در جدول 3 نشان داده شده است تفاوت معنیداری در فراسنجههای خونی مرتبط با عملکرد کبدی در بین تیمارهای آزمایشی دیده میشود. بطوریکه میزان کلسترول پلاسمای خون در گروه گاوهای تغذیه شده از سدیم سلنیت کلوئیدی، بیشتر از مقدار کلسترول پلاسمای گروه گاوهای تغذیه شده از نانو ذرات سلنیم بود و این تفاوت معنیداری بود (01/0=P)، در عین حال با گروه گاوهای تغذیه شده با سدیم سلنیت تفاوت معنیداری نداشت. همچنین مقدار بیلیروبین پلاسما در گروه گاوهای تغذیه شده با مکمل معدنی دارای سدیم سلنیت کلوئیدی، به طور معنیداری پایینتر از گروه گاوهای تغذیه شده با جیره همراه سدیم سلنیت بود (04/0=P) و با گروه گاوهای تغذیه شده با جیره همراه نانو ذرات سلنیم تفاوت معنیداری نداشت. میزان آلبومین پلاسمای خون در گروه گاوهای تغذیه شده با جیره دارای نانو ذرات سلنیم به طور معنیداری پایینتر از گروه گاوهای تغذیه شده با سدیم سلنیت بود (03/0=P) در حالیکه با گاوهای تغذیه شده با سدیم سلنیت از لحاظ آماری تفاوت معنیداری نداشت.
همچنان که در بخش نتایج نشان داده شد میزان کلسترول کل در دامها تحت تاثیر نوع منبع سلنیم قرار گرفت بطوریکه این نتایج مشابه با نتایج Bunglavan و همکاران در سال 2014 بود. بدین ترتیب که این پژوهشگران، اثر تغذیه منابع مختلف سلنیم بر روی موش صحرایی را مورد مطالعه قرار دادند، در مطالعه مذکور، برخی از منابع سلنیم در مقایسه با گروه کنترل باعث کاهش کلسترول کل خون شد، این اثر گذری در نانوذرات بیشتر قابل مشاهده بود (4). پیشنهاد شده مکمل سلنیم فعالیت گیرندههای لیپوپروتئینهای با چگالی پایین (LDL) را افزایش میدهد (7) و بیان 3- OH- متیل-گلوتاریل کوآنزیم آ ردوکتاز را کاهش میدهد (8) که این هم منجر به کاهش مقدار LDL کلسترول و کلسترول کل میشود (31). همچنین این نتایج در مطالعهی Mohapatra و همکاران در سال 2014 که اثرات نانوذرات سلنیم را بر روی مرغهای تخمگذار بررسی کردند مشاهده میشود (20). همچنین Yang و همکاران در سال 2012 گزارش کردند که کلسترول کل جوجههای گوشتی که به مدت 42 روز از مکمل سلنیم استفاده کردند در مقایسه با جوجههای گروه کنترل تحت تأثیر قرار نگرفت (33). در گاوهای اوایل شیردهی تغذیه مکمل سلنیم تاثیری بر روی کلسترول پلاسما نداشت (12). Netto و همکاران در سال 2014 گزارش کردند که مقدار کلسترول گوشت در هنگامی که مکمل سلنیم به جیره اضافه شد کاهش پیدا کرد (23). گلوتاتیون پراکسیداز 4 یک سلنو آنزیم آنتی اکسیدان ضروری برای محافظت در مقابل پرواکسیده شدن لپیدها است بنابراین سلنیم در تغییر متابولیسم لپید نقش دارد. در گاوهای شیری تغذیه شده با مکمل آلی سلنیم کاهش مقدار کلسترول نشان داده شده است (19). در این مطالعه، گاوهای تغذیه شده از نانو ذرات سلنیم کمترین مقدار کلسترول را داشتند که به نظر میرسد این پایین بودن، از ویژگی‌های نانو ذرات، که در بخش مقدمه اشاره شد، ناشی شده باشد.
پایین بودن نسبت آلبومین: گلوبولین و افزایش غلظت آن نشان دهندهی فعالیت وضعیت سیستم ایمنی حیوانات است (4)، در مطالعهی Bunglavan و همکاران در سال 2014، افزودن مقدار 15/0پیپیام نانوذرات سلنیم و سایر منابع سلنیم سبب کاهش در نسبت آلبومین: گلوبولین، و افزایش گلوبین مشاهده شد که این نتایج، اثرگذاری بیشتر این منابع بر روی سیستم ایمنی را بیان میکند. در مقابل، Yang و همکاران در سال 2012 با افزودن 3/0پیپیام در جیرههای جوجه گوشتی این تاثیر را مشاهده نکردند (33). با این حال، هنگامی که تلیسههای بوفالو مقدار 2/0پیپیام سلنیم مصرف کردند افزایش در مقدار گلوبولین و کاهش در مقدار آلبومین و نسبت آلبومین:گلوبولین را تجربه کردند (13). همچنین این نتایج در گوساله‌های بوفالو‌های نر که مقدار 3/0پیپیام مصرف کردند مشاهده شد (21) . این نتایج در مرغهای تخمگذاری که با 3/0پیپیام نانو ذرات سلنیم تغذیه شده بودند نیز مشاهده شد (20). همچنان که مطالعات نشان میدهد علاوه بر خود سلنیم نوع منبع سلنیم بر متابولیسم آلبومین و نسبت گلوبولین به آلبومین تأثیر گذار است و نتایج پژوهش حاضر تأثیر گذاری بیشتر نانو ذرات سلنیم نسبت به منابع دیگر سلنیم را نشان داد. در مطالعه Zavodnik و همکاران در سال 2011 مکمل سلنیم با منبع آلی در مقایسه با نیتریت سلنیم به طور قابل توجهی فعالیت بیلیروبین و ترکیباتش را در خوک کاهش داد (34). همچنین کمبود سلنیم سبب افزایش فعالیت گلوتاتیون اس- ترانسفراز شده که این هم منجر به افزایش جایگاههای اتصالی شده و در نهایت مقدار ترکیباتی از قیبل بیلیروبین، هم و سایر آنیونهای آلی را افزایش میدهد (17). در یک پژوهش نشان داده شد که مکمل سلنیم سبب کاهش فعالیت آنزیمهای مرتبط با افزایش دهنده بیلیروبین شده است (28) که در واقع این کاهش از تعادل بین درجه تنش اکسیداتیو و ظرفیت آنتی اکسیدانی در کبد نشات میگیرد (5) در مطالعه Zofia و همکاران در سال 2002 نشان داده شد که مکمل سلنیم تاثیری بر مقدار بیلیروبین موش صحرایی نداشت (22) .
با توجه به نتایج به دست آمده از سه شاخص مرتبط با فعالیت کبدی فوق، و با نظر به اینکه برآیند نتایج این شاخصهها در پژوهش حاضر نشان دهنده بهبود فعالیت عملکرد کبدی درگاوهای تغذیه کننده از نانو ذرات سلنیم میباشد، از اینرو میتوان گفت که استفاده از این نانو ذرات در هنگامی که گاوها در معرض تجربه چالش در فعالیت کبدی باشند (همچون دوره انتقال در گاوهای شیری) میتواند مورد تحقیق و بررسی پژوهشگران باشد.
خلاصه: با توجه به نتایج فوق به نظر می رسد که مکمل نانو ذرات سلنیم در مقایسه با دو منبع دیگر، بخصوص سدیم سلنیت کلوئیدی سبب بهبود فراسنجههای خونی مرتبط با شاخص کبدی و در نتیجه عملکرد کبدی و در نهایت بهبود وضعیت سیستم ایمنی گاوهای شیری شده است. از طرفی دیگر با توجه به نتایج گاوهای تغذیه شده با مکمل سدیم سلنیت، به نظر میرسد که استفاده از منابع سلنیمی با پایداری بیشتر در مقابل عوامل کاهنده همچون اسید آسکوربیک، در جیره خوراکی گاوهای شیری مثمرثمرتر باشد. با این حال، تحقیقات در رابطه با استفاده از نانو ذرات مواد معدنی هنوز در مراحل ابتدایی است و قابلیت‌های این نانو ذرات به منظور سرعت بخشیدن به تولید در دام و شیلات در حال بررسی است.
از معاونت محترم پژوهشی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، همکاران ایستگاه آموزشی و پژوهشی و کارکنان آزمایشگاه تغذیه گروه علوم دامی قدردانی بعمل می‌آید. همچنین از بنیاد حمایت از نخبگان و صندوق حمایت از پژوهشگران ریاست جمهوری به خاطر حمایت‌های مالی در این پروژه تشکر و قدردانی می‌گردد.
بین نویسندگان تعارض در منافع گزارش نشده است.
جدول 1. ترکیب جیره.
|
جیره 1 |
|||
|
مواد غذایی درصد ماده خشک جیره1 |
تیمار 1 |
تیمار2 |
تیمار3 |
|
یونجه خشک |
30/23 |
30/23 |
30/23 |
|
ذرت سیلو شده |
20/20 |
20/20 |
20/20 |
|
تفالهی چغندر قند |
05/7 |
05/7 |
05/7 |
|
دانه جو |
57/16 |
57/16 |
57/16 |
|
دانه ذرت |
44/9 |
44/9 |
44/9 |
|
کنجاله سویا |
16/7 |
16/7 |
16/7 |
|
کنجاله تخم پنبه |
39/3 |
39/3 |
39/3 |
|
کنجاله کانولا |
45/1 |
45/1 |
45/1 |
|
گلوتن ذرت |
62/1 |
62/1 |
62/1 |
|
پودر چربی کلسیمی |
74/1 |
74/1 |
74/1 |
|
پودر گوشت |
59/1 |
59/1 |
59/1 |
|
پودر ماهی |
22/1 |
22/1 |
22/1 |
|
مکمل معدنی و ویتامینی (به همراه سدیم سلنیت) 2 |
34/1 |
- |
- |
|
مکمل معدنی و ویتامینی (به همراه سدیم سلنیت کلوئیدی) 2 |
- |
34/1 |
- |
|
مکمل معدنی و ویتامینی (به همراه نانوذرات سلنیم) 3 |
- |
- |
34/1 |
|
بیوتین |
04/0 |
04/0 |
04/0 |
|
نمک |
16/0 |
16/0 |
16/0 |
|
دی کلسیم فسفات |
21/0 |
21/0 |
21/0 |
|
اکسید منیزیم |
26/0 |
26/0 |
26/0 |
|
پروپلین گلایکول |
24/1 |
24/1 |
24/1 |
|
جوش شیرین |
86/0 |
86/0 |
86/0 |
|
سنگ آهک |
62/0 |
62/0 |
62/0 |
|
زئولیت |
54/0 |
54/0 |
54/0 |
1. 1: جیره همراه با سدیم سلنیت،2: جیره همراه با سدیم سلنیت کلوئیدی، 3: جیره همراه با نانوذرات سلنیم. 2. حاوی 196، 96، 71، 3، 3/0، 2، 3، 1/0، 1/0و 3 گرم/کیلو گرم به ترتیب از کلسیم، فسفر، سدیم، منیزیم، آهن، مس، منگنز، روی، کبالت، ید و آنتی اکسیدانت. 3. ویتامین A (IU500000)، ویتامین D (IU100000) ویتامین E (100 میلی گرم) بود.
جدول 2. غلظت انرژی و مواد مغذی (درصد ماده خشک).
|
جیره 1 |
|||
|
ماده مغذی |
تیمار 1 |
تیمار2 |
تیمار3 |
|
ماده خشک(درصد) |
52 |
52 |
52 |
|
پروتئین خام(درصد) |
17 |
17 |
17 |
|
عصاره اتری(درصد) |
1/4 |
1/4 |
1/4 |
|
الیاف نامحلول در شوینده خنثی(درصد) |
4/30 |
4/30 |
4/30 |
|
الیاف نا محلول در شوینده اسیدی(درصد) |
7/19 |
7/19 |
7/19 |
|
الیاف علوفهای(درصد) |
3/23 |
3/23 |
3/23 |
|
سلنیم (میلی گرم/کیلو گرم) |
46/0 |
46/0 |
46/0 |
1. 1: جیره همراه با سدیم سلنیت،2: جیره همراه با سدیم سلنیت کلوئیدی، 3: جیره همراه با نانوذرات سلنیم. 2. شاخصهای درصد ماده خشک، پروتئین خام، دیواره سلولی، چربی خام، از طریق تجزیه شیمیایی در آزمایشگاه بر آورد گردید.
جدول3. مجموع میانگین حداقل مربعات ماده خشک مصرفی و غلظت فراسنجههای خونی گاوهای تغذیه شده با منابع مختلف سلنیم.
|
P-Value |
|||||||
|
شاخص |
1تیمار 1 |
تیمار 2 |
تیمار 3 |
SEM |
2*1 |
3*1 |
3*2 |
|
ماده خشک مصرفی (کیلو گرم) |
1/17 |
8/16 |
5/16 |
45/0 |
2NS |
NS |
NS |
|
کلسترول (میلی گرم/دسی لیتر) |
ab34/152 |
a8/163 |
b87/128 |
57/10 |
NS |
NS |
01/0 |
|
بیلی روبین (میلی گرم/دسی لیتر) |
a2651/0 |
b2225/0 |
ab2305/0 |
017/0 |
04/0 |
NS |
NS |
|
آلبومین (گرم/دسی لیتر) |
a4210/4 |
ab38/4 |
b32/4 |
11/0 |
NS |
03/0 |
NS |
1. 1: جیره همراه با سدیم سلنیت،2: جیره همراه با سدیم سلنیت کلوئیدی، 3: جیره همراه با نانوذرات سلنیم. 2. عدم معنیداری.
', './data/jvr/coversheet/cover_fa.jpg'))