نوع مقاله : بهداشت مواد غذایی
نویسندگان
1 گروه آمار و اپیدمیولوژی، دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی کرمان، کرمان، ایران؛ اداره کل دامپزشکی استان کرمان، کرمان، ایران
2 اداره کل دامپزشکی استان کرمان، کرمان، ایران
3 مرکز تحقیقات مراقبت اچ‌آی‌وی و بیماری‌های آمیزشی، پژوهشکده آینده‌پژوهی در سلامت، دانشگاه علوم پزشکی کرمان،کرمان، ایران؛ گروه بهداشت وکنترل موادغذایی، دانشکده دامپزشکی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
4 مرکز تحقیقات مراقبت اچ‌آی‌وی و بیماری‌های آمیزشی، پژوهشکده آینده‌پژوهی در سلامت، دانشگاه علوم پزشکی کرمان،کرمان، ایران
5 گروه آمار و اپیدمیولوژی، دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی کرمان، کرمان، ایران؛ مرکز تحقیقات مراقبت اچ‌آی‌وی و بیماری‌های آمیزشی، پژوهشکده آینده‌پژوهی در سلامت، دانشگاه علوم پزشکی کرمان،کرمان، ایران
چکیده
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
نویسندگان [English]
BACKGROUND: Nowadays due to the extensive use of antibiotics, antimicrobial resistance is recognized as a global concern for the health of animals and humans. The consequences of antimicrobial resistance are resistance of zoonotic pathogenic factors and reductions in the effectiveness of treatment for many diseases.
OBJECTIVES: The aims of this study are the monitoring and prevalence of antimicrobial residues of the poultry carcasses in Kerman poultry abattoirs.
METHODS: A cross sectional study was conducted from June 2015 to October 2016. A total of 474 samples were collected from Kerman province poultry abattoirs and tested with four plate test (FPT) method. Data were analyzed using Descriptive statistics for qualitative data with 95 % confidence interval.
RESULTS: A total of 38 samples were positive (8/02 %), Antibiotics isolates included: Fluoroquinolone, Macrolide, Cephalosporin, β-lactam, Tetracycline, Sulfonamide and Amino glycoside. The highest rate of antibiotics isolated in positive samples was Fluoroquinolone (36/1 %) and the lowest rate was cephalosporin (4/1 %). Half of the samples were positive for one type of antibiotic (Fluoroquinolone), 28/9 % for two types of antibiotics, 13/1 % for three types of antibiotics, 5/2% for five kinds of antibiotics and 2/6 % for six kinds of antibiotics.
CONCLUSIONS: The results of the study showed that about 10 percent of the meat consumed in this province has antimicrobial residues. Therefore, it can be suggested that proper management strategies for controlling the veterinary drug usage in poultry farms be implemented.
کلیدواژه‌ها [English]
امروزه بدلیل استفاده بی‌رویه از آنتی‌بیوتیک‌ها و رعایت نکردن دوره پرهیز از مصرف آن‌ها، مقاومت میکروبی نگرانی جدید جهانی جهت بهداشت و سلامت دام و انسان بشمار می‌رود. مقاومت آنتی‌بیوتیکی به بروز یک ویژگی خاص در میکروارگانیسم‌ها گفته می‌شود که باعث می‌گردد تحت تأثیر داروهای آنتی‌بیوتیکی قرار نگیرند، به این ترتیب آن دارو دیگر موجب مرگ یا توقف رشد آن میکروارگانیسم نخواهد شد. بطورکلی می‌توان گفت مقاومت میکروبی انسان بازتاب مقاومت میکروبی در دام است، در واقع پیامدهای مقاومت میکروبی در دامپزشکی عبارتند از: بروز مقاومت میکروبی درعوامل بیماریزای مشترک انسان و دام، بروز مقاومت میکروبی در عوامل مولد بیماری‌ها و کاهش اثربخشی درمان‌هاست(5). مواد ضد میکروبی نه‌تنها بطور مستقیم از حیوان به انسان منتقل می‌شود بلکه با پخش میکروارگانیسم‌های مقاوم به دارو بین حیوانات باعث افزایش انتقال چنین میکروارگانیسم‌هایی به انسان از راه مواد غذایی می‌شود(8).
اهمیت اصول مدیریت مطلوب از جمله، قانون‌های ملی و چارچوب قانونی برای واردات، فروش، تولید، توزیع و استفاده از داروهای باکیفیت و ارتقاء مصرف مسوولانه و قابل اعتماد آنتی‌بیوتیک‌ها در دام و استقرار یک نقشه راه از مهمترین نکاتی است که دراین زمینه می‌بایست مدنظر قرار گیرد. در این راستا پایش آنتی‌بیوتیک‌ها و انتشار داروهای ضد میکروبی مهم از نظر دامپزشکی و پزشکی از جمله راهکارهایی است که جهت مقابله با این چالش پیشنهاد می‌گردد(10). از مهمترین اهداف پایش مقاومت میکروبی، آگاهی از وضعیت مقاومت میکروبی ناشی از باقیمانده‌های دارویی در نواحی مختلف، ارائه راهکارهای عملی جهت پیشگیری و کنترل آن، ایجاد مبنایی برای توصیه گزینه‌های مناسب درمانی در دامپزشکی، ردیابی گرایش به ایجاد مقاومت میکروبی در آنتی‌بیوتیک‌ها و مقایسه بین‌المللی مقاومت میکروبی و وقوع این پدیده و کاربرد داروهای دیگر را می‌توان عنوان نمود. آنتی‌بیوتیک‌هایی که جهت پایش مقاومت میکروبی انتخاب می‌شوند معمولاً یا داروهایی هستند که توسط دامپزشکان در درمان بیماری‌ها استفاده می‌شوند یا داروهایی که در مرحله نخست درمان توسط پزشکان تجویز می‌شوند(2).
با توجه به اهمیت موضوع و نبود اطلاعات کافی در زمینه شیوع باقیمانده‌های آنتی‌بیوتیکی در گوشت مرغ کشتار شده در استان کرمان، این مطالعه با هدف اصلی ارزیابی فراوانی باقیمانده‌های آنتی‌بیوتیکی در گوشت مرغ کشتار شده در کشتارگاه‌های استان کرمان طی سال‌های ۱۳۹۴-۹۵ طراحی و اجرا گردید. برخورد قانونی با متخلفین از راه کدرهگیری و سامانه ردیابی و همچنین تعیین وضعیت استان از نظر باقیمانده‌های آنتی‌بیوتیکی و مقایسه شیوع باقیمانده انواع آنتی‌بیوتیک‌های مختلف از اهداف دیگر طرح بوده است که معرف الگو و نوع تجویز وکاربرد داروها در صنعت مرغداری استان می‌باشد. مقایسه میزان باقیمانده‌های آنتی‌بیوتیکی در فرآورده‌ها به تفکیک شهرستان‌ها نیز بیانگر وضعیت جاری در استان بوده و اتخاذ تصمیمات صحیح مدیریتی و نظارتی و آموزشی را میسر می‌سازد. لازم به توضیح است که تعداد واحدهای پرورش مرغ گوشتی شمال استان کرمان (به استثناء منطقه جیرفت و کهنوج) 1338 عدد با ظرفیت کلی 14377100 قطعه می‌باشد که البته همه واحدها همزمان فعال نمی‌باشند و بطور متوسط 3-2 دوره در سال جوجه‌ریزی و پرورش در آن‌ها انجام می‌شود. مرغ گوشتی پرورش داده شده در واحدهای استان در 13 کشتارگاه صنعتی طیور که در شهرستان‌های کرمان، رفسنجان، سیرجان، بردسیر، بم و زرند واقع هستند کشتار شده و بصورت بسته بندی با تاریخ مصرف 72-48 ساعت پس از تولید روانه بازار می‌شوند.
این مطالعه مقطعی به منظور پایش و تعیین میزان و نوع باقیمانده‌های آنتی‌بیوتیکی در گوشت مرغ توزیعی در شهرستان‌های استان از خردادماه 94 لغایت آذرماه 95 طراحی و اجرا گردید. تعداد نمونه تعیین شده براساس میزان شیوع تخمین زده شده بر پایه مطالعات و تحقیقات قبلی 450 عدد تعیین گردید و مقرر شد در بازه زمانی دو ساله 95-94 براساس جدول زمانبندی نمونه برداری و پایش یاد شده صورت پذیرد. محاسبه انجام شده حاصل پژوهش‌های صورت پذیرفته بر روی فراورده‌های خام دامی از سال 90 تاکنون و همچنین میزان شیوع بدست آمده (25/0 درصد) در پایش ملی سال 91 است. در مجموع تعداد ۴۷۴ نمونه از کشتارگاه‌های مختلف استان جمع‌آوری و به آزمایشگاه مرجع اداره کل دامپزشکی جهت انجام آزمایش‌ها منتقل شدند. نمونه‌گیری در کشتارگاه‌های صنعتی استان توسط کارشناسان بازرس کشتارگاه‌های طیور صنعتی به صورت هفتگی و به روش نمونه‌گیری تصادفی انجام شده با رعایت زنجیره سرد به آزمایش مرکز تشخیص اداره کل دامپزشکی منتقل و منجمد گردیدند. کلیه موارد نمونه برداری شده توسط کارشناس شهرستان کدگذاری و ثبت مشخصات شدند و سپس بدون ذکر نام و مشخصات مرغدار و کشتارگاه مورد نظر به آزمایشگاه ارسال شدند.
روش کار تست آزمایشگاهی انجام شده بر روی نمونه‌ها: نمونه‌های به کار رفته برای آزمون، عضله سینه مرغ‌های اخذه شده ازکشتارگاه‌ها بودند و با توجه به اینکه روش میکروبیولوژیک بر اساس شیوه جلوگیری از رشد میکرو ارگانیسم‌های اختصاصی، یکی از تست‌های متداول مهم غربالگری و دارای ارزش اعتباری قابل قبول می‌باشد از این روش در آزمایشگاه استفاده گردید(13). تست به این صورت انجام پذیرفت که در ابتدا سوسپانسیون باکتریایی از سوش لیوفیلیزه شده استاندارد تهیه گردید، سپس نمونه‌برداری قطعات از نمونه‌های مرغ بصورت دوایری به قطر 8 میلیمتر و ضخامت 2 میلیمتر آماده‌سازی و همراه با دیسک‌های کنترل مثبت و منفی در مجاورت شعله روی سطح آگار پلیت حاوی سوسپانسیون سوش لیوفیلیزه تلقیح شد، پس از آن پلیت‌ها به مدت یک ساعت در دمای 20 درجه سانتیگراد قرار گرفتند، بعد از 12الی24 ساعت پلیت‌ها مورد بررسی قرار گرفتن و نمونه‌های حاوی آنتی‌بیوتیک موثر بر سوش تلقیح شده هاله‌ای ایجاد کردند که با استفاده ازzone readerقرائت گردید (هاله با قطر بیش از 2 میلیمتر مثبت و بین 1-2 میلیمتر مشکوک و بین صفر تا یک منفی اعلام گردید)(3).
تجزیه و تحلیل داده‌ها: در انتها داده‌های به دست آمده با استفاده از آمار توصیفی برای داده‌های کیفی و محاسبه فاصله اطمینان 95 درصد مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند و داده‌ها هم از نظر مثبت و منفی بودن و هم نوع آنتی‌بیوتیک‌های تأیید شده و نسبت شهرستانی و ماه‌های نمونه‌برداری تجزیه و تحلیل شدند.
ملاحظات اخلاقی لحاظ شده در پروژه: کلیه موارد نمونه‌برداری شده توسط کارشناس شهرستان کد گذاری و ثبت مشخصات شدند و سپس بدون ذکر نام و مشخصات مرغدار و کشتارگاه مورد نظر به آزمایشگاه ارسال شدند.
در گزارش نتایج و تجزیه داده‌ها نیز اسامی ذکر نشدند و صرفاً وضعیت پایش شده و نوع آلودگی به آنتی‌بیوتیک مورد نظر اعلام گردید.
مجموع نمونه‌های اخذ شده از کشتارگاه‌های استان در بازه زمانی خردادماه سال 94 لغایت آذرماه 95 در کل 474 نمونه بوده که تحت تست میکروبیولوژیکال چهار پلیت (FPT)جهت پایش باقیمانده آنتی‌بیوتیکی قرار گرفتند و جمعاً 38 مورد مثبت معادل 02/8 درصد با فاصله اطمینان 7/11-3/6 حاوی باقیمانده‌های آنتی‌بیوتیک شناسایی شدند.
آنتی‌بیوتیک‌های تشخیص داده شده شامل فلورکینولون، ماکرولید، سفالوسپورین، بتالاکتام، تتراسیکلین، سولفانامید و آمینوگلیکوزید بودند و از برخی نمونه‌ها (50 درصد نمونه‌ها) بیش از یک نوع آنتی‌بیوتیک جداسازی گردید که حاکی از مصرف چند نوع آنتی‌بیوتیک در طی دوره پرورش و عدم رعایت دوزاژ صحیح و طول دوره منع مصرف دارو بوده است. بیشترین میزان آنتی‌بیوتیک جداسازی شده فلورکینولون‌ها (1/36 درصد) و کمترین میزان مربوط به سفالوسپورین‌ها (1/4 درصد) بوده است.ازطرفی 50 درصد موارد مثبت تنها از نظر یک نوع آنتی‌بیوتیک (فلورکینولون‌ها) مثبت بودند و9/28 درصد موارد مثبت حاوی دونوع آنتی‌بیوتیک، 1/13 درصد حاوی سه نوع آنتی‌بیوتیک، 2/5 درصد حاوی پنج نوع آنتی‌بیوتیک و6/2 درصد موارد مثبت حاوی شش نوع آنتی‌بیوتیک تشخیص داده شدند (جدول 1،2).
از نقطه نظر درصد موارد مثبت نسبت به تعداد نمونه‌برداری شده بیشترین میزان آلودگی مربوط به آذرماه 94 با 7/77 درصد موارد مثبت از نمونه‌های اخذ شده در ماه و شهریورماه 94 با 7/30 درصد موارد مثبت از نمونه های اخذ شده در طی ماه بوده است. از نظرمقایسه شهرستان‌های درگیر کرمان و سیرجان بیشترین میزان موارد مثبت باقیمانده آنتی‌بیوتیک را دارا بودند (نمودار 1). با توجه به اقدامات قانونی انجام شده و همچنین اطلاع رسانی و آموزش صورت پذیرفته میزان باقیمانده آنتی‌بیوتیک در نمونه‌های اخذ شده از سال 94 لغایت 95 روند کاهشی چشمگیری یافته است (نمودار 2).
در این مطالعه که به منظور ارزیابی وضعیت باقیمانده‌های آنتی‌بیوتیکی مرغ کشتار شده در استان کرمان طراحی و اجرا شد مشخص گردید که کمتر از 10 درصد گوشت مرغ توزیعی در این استان دارای مقادیری از باقیمانده‌های آنتی‌بیوتیکی است. همچنین مهمترین آنتی‌بیوتیک‌های شناسایی شده شامل خانواده فلورکینولون‌ها، آمینوگلیکوزیدها، ماکرولیدها، تتراسیکلین‌ها و سولفانامیدها بوده و بیشترین میزان جداسازی شده مربوط به فلورکینولون‌ها تعیین گردید. از مهمترین آنتی‌بیوتیک‌های دسته فلورکینولون که در انسان هم مصرف دارد می‌توان به انروفلوکسازین و سیپروفلوکسازین اشاره نمود. از این داروها در دسته بتالاکتام‌ها می‌توان به پنیسیلین و سفالوسپورین و در گروه آمینوگلیکوزیدها می‌توان به جنتامایسین و نئومایسین اشاره نمود. در این راستا مطالعات فراوانی در مورد وضعیت باقیمانده‌های آنتی‌بیوتیکی گوشت مرغ در ایران و سایر نقاط دنیا گزارش شده است. از جمله در مطالعه‌ای که در مورد رخداد باقیمانده‌های دارویی در تولیدات طیوری در ایالت کادوناکشور نیجریه بوسیله Kabira و همکاران در سال 2004 انجام گرفت میزان شیوع باقیمانده‌های آنتی‌بیوتیکی در گوشت مرغ 8/21 درصد گزارش گردید(9)، در مطالعه دیگری توسط Al-Ghamdi و همکاران در سال 2000 از کشور عربستان میزان شیوع باقیمانده‌های آنتی‌بیوتیکی در مزرعه‌های مرغ گوشتی 7/69 درصد و در فارم‌های تخم گذار 60 درصد اعلام گردید(1)، همچنین در تحقیقات دیگری که توسطElnasri Hind و همکاران در سال 2014 درخارطوم سودان انجام پذیرفت میزان شیوع موارد مثبت آنتی‌بیوتیکی در بافت‌های مختلف طیور 27 درصد، در ترکیه در سال 2012 توسط Er و همکاران 7/45 درصد (6)(7) و در نوار غزه در سال 2016 در مطالعه Elmanama و همکاران 24 درصد گزارش گردید (5). در مطالعات مشابه در ایران در تحقیقی که بر روی لاشه‌های طیور یک کشتارگاه صنعتی توسط Ghasemi و همکاران در سال 2014 در مشهد انجام پذیرفت 7/18 درصد نمونه‌ها مثبت تعیین شدند(8)، در یک تحقیق دیگر میزان باقیمانده آنتی‌بیوتیک‌های خانواده تتراسیکلین در مرغ‌های توزیع شده در شهر تهران توسط Saberfarو همکاران در سال 2005 مورد بررسی قرار گرفت و 56 نمونه بصورت تصادفی جمع‌آوری و با استفاده از کیت دلوتست آزمون غربالگری انجام شد و 93/33 درصد نمونه‌ها از نظر حضور انواع آنتی‌بیوتیک‌ها مثبت تعیین شدند(12). همچنین در پژوهشی که توسطTajick وShohreh در سال 2006 بر روی نمونه‌های 90 مرغداری در استان تهران در طول یکسال انجام پذیرفت متوسط شیوع باقیمانده انروفلوکسازین در نمونه‌ها بوسیله روش HPLC 42/24 درصد تعیین گردید (14) و در مطالعه‌ای تحت عنوان بررسی میدانی باقیمانده آنتی‌بیوتیک‌های کلرامفنیکل و جنتامایسین درمرغ‌های تولیدی استان سمنان توسط Dallal و همکاران در سال 2012 شیوع باقیمانده کلرامفنیکل 6/27 درصد و شیوع باقیمانده جنتامایسین 7/34 درصد گزارش گردید(4). این یافته‌ها نشان می‌دهند که میزان باقیمانده آنتی‌بیوتیکی در فرآورده‌های خام طیوری و مقاومت میکروبی در دنیا و کشور ما در حال گسترش می‌باشد و این امر مربوط به استفاده بی‌رویه آنتی‌بیوتیک در واحدهای پرورشی و عدم مدیریت صحیح و رعایت اصول بهداشتی و قرنطینه‌ای است. به نظر می‌رسد اقدامات انجام شده در استان کرمان طی سال‌های اخیر از جمله برگزاری جلسات آموزشی و ترویجی جهت مرغداران و دامپزشکان مسوول فنی مزرعه‌های تولیدی، الزام واحدهای پرورش طیور به دریافت پروانه بهداشتی و رعایت اصول قرنطینه‌ای و امنیت زیستی در مزرعه‌ها و لزوم صدور گواهی سلامت گله توسط دامپزشک جهت اخذ مجوز کشتار و نهایتاً برخورد حقوقی و قانونی با متخلفین در سال‌های اخیر باعث کاهش معنی‌دار باقیمانده آنتی‌بیوتیکی در گوشت مرغ تولیدی استان در مقایسه با متوسط کشوری گردیده است. همچنین در مقایسه انواع آنتی‌بیوتیک‌های جداسازی شده بیشترین میزان مربوط به فلورکینولون‌ها بوده است که نشانگر الگوی تجویز و مصرف بالای این آنتی‌بیوتیک در درمان بیماری‌های طیور استان و همچنین طول زمان ماندگاری طولانی‌تر این خانواده آنتی‌بیوتیکی در بافت‌های طیور می‌باشد (مدت زمان منع مصرف فلورکینولون‌ها 9 روز می‌باشد که نسبت به سایر خانواده‌های آنتی‌بیوتیکی طولانی‌تر می‌باشد)، نکته قابل بحث دیگر در نتایج بدست آمده، وجود باقیمانده چند دارویی در حدود نیمی از موارد مثبت تعیین شده می‌باشد و بیشترین میزان گزارش شده، مربوط به تعیین دو نوع باقیمانده آنتی‌بیوتیکی (ماکرولید– بتالاکتام) بوده است، این امر مبین عدم تشخیص صحیح بیماری‌ها و الگوی انتخاب نادرست آنتی‌بیوتیک بدون انجام تست آنتی‌بیوگرام در درمان بیماری‌های طیور می‌باشد که منجر به مؤثر نبودن درمان و الزام تغییر دارو و در نتیجه افزایش باقیمانده آنتی‌بیوتیکی در فراورده حاصله و نیز افزایش تلفات و خسارات می‌گردد. در بعضی موارد در پژوهش حاضر تعداد آنتی‌بیوتیک‌های جداسازی شده تا 5-6 مورد گزارش گردید که معرف عدم وجود پروتکل مشخص و صحیح درمانی در فارم‌های مورد نظر می‌باشد. همچنین با توجه به بررسی که در خصوص وقوع بیماری‌های طیور طی سال‌های 94 و 95 انجام پذیرفت، بیشتر بودن درصد موارد مثبت باقیمانده آنتی‌بیوتیکی جدا شده درمقایسه با نمونه اخذ شده در همان ماه طی شهریور و آذرماه 94 مربوط به شیوع بالاتر رخداد سندروم‌های تنفسی در فارم‌های پرورش طیور استان در این دو بازه زمانی بوده است که منجر به مصرف بیشتر و شیوع بالاتر باقیمانده‌های دارویی گردیده است. از محدودیت‌های مطالعه که می‌بایست در ارزیابی نتایج مدنظر قرار گیرد کشتار مرغ تولیدی فارم‌های استان‌های مجاور در کشتارگاه‌های کرمان می‌باشد که گاهی اوقات انجام می‌پذیرد و از آنجایی که نمونه‌ها با نام و لیبل بسته‌بندی کشتارگاه‌های استان به آزمایشگاه ارسال می‌گردیدند قابل جداسازی نبودند، همچنین از دیگر محدودیت‌ها تنوع آنتی‌بیوتیک‌های ترکیبی مصرف شده در صنعت طیور در حال حاضر می‌باشد که جداسازی قطعی آن‌ها با روش میکروبیولوژی (روش چهارپلیته) بکار رفته در طرح صددرصد نمی‌باشد و نیاز به تست‌های تکمیلی در این زمینه می‌باشد.
نتیجه‌گیری: نتایج حاصل از طرح پایش آنتی‌بیوتیک در گوشت مرغ مصرفی استان کرمان مشخص نمود که حدود ۱۰ درصد گوشت مرغ مصرفی در این استان دارای باقیمانده‌های آنتی‌بیوتیکی است و نیاز به برنامه‌ریزی و اتخاذ استراتژی‌های کاربردی جهت کنترل و کاهش مصرف بی‌رویه داروها بویژه آنتی‌بیوتیک‌های دامپزشکی در سطح ملی و استانی از سوی متولیان امر احساس می‌شود. استراتژی‌های کاربردی شامل بخش‌های اطلاع‌رسانی و آموزش علمی مستمر، پایش منظم و دقیق و برخورد قانونی با متخلفین می‌باشد. همچنین توسعه روش‌های آزمایشگاهی و تجهیزات و کیت‌های مورد نیاز پایش و آموزش کارشناسان ذیربط، ارتقای وضعیت پرورش دام و طیور و آبزیان در کشور و تبدیل تدریجی فارم‌های سنتی و فاقد امکانات به فارم‌های صنعتی که بهبود تولید و کنترل بیماری‌ها که مصرف کمتر داروها را از طریق بهبود شیوه‌های مدیریتی به دنبال خواهد داشت، از دیگر برنامه‌هایی است که می‌تواند به کنترل باقیمانده‌ها کمک نماید (11). نیاز به تحقیقات و پژوهش‌های زیرساختی و اجرایی در خصوص داروهای طب دامپزشکی نیز از دیگر نکاتی است که می‌باید مد نظر قرار گیرد.
در پایان لازم است از زحمات کلیه کارشناسان و همکاران دامپزشکی استان کرمان که در مراحل نظارت، نمونه‌برداری و انجام تست‌های آزمایشگاهی مساعدت نمودند تشکر و قدردانی بعمل آید، بویژه تلاش‌های بیدریغ سرکار خانم دکتر حمزه در راه‌اندازی تست‌های آزمایشگاهی مورد نیاز و انجام دقیق و مستمرآن‌ها، پیگیری‌های سرکار خانم دکتر خواجویی رئیس آزمایشگاه مرکز تشخیص دامپزشکی و راهنمایی‌های سرکار خانم دکتر قاضی زاده رئیس اداره نظارت بر بهداشت عمومی دامپزشکی شایان سپاس ویژه می‌باشد.
بین نویسندگان تعارض در منافع گزارش نشده است.
جدول 1. مقایسه نمونه‌های مثبت آنتی‌بیوتیکی از نظر تعداد و نوع آنتی‌بیوتیک.
|
ردیف |
تعدادنمونه مثبت |
نوع آنتی‌بیوتیک |
|
1 |
19 |
فلورکینولون |
|
2 |
11 |
ماکرولید + بتالاکتام |
|
3 |
3 |
فلورکینولون + آمینوگلیکوزید + سولفانامید |
|
4 |
1 |
آمینوگلکوزید - سفالوسپورین + بتالاکتام |
|
5 |
1 |
تتراسیکلین + بتالاکتام - فلورکینولون |
|
6 |
2 |
تتراسیکلین + بتالاکتام -سولفانامید - آمینوگلیکوزید –فلورکینولون |
|
7 |
1 |
آمینوگلیکوزید- سولفانامید - تتراسیکلین + بتالاکتام - سفالوسپورین +بتالاکتام |
جدول 2. اطلاعات آنتی‌بیوتیک‌های جدا شده ازنمونه‌های اخذ شده.
|
ردیف |
نوع آنتی‌بیوتیک |
فراوانی |
درصدفراوانی |
فاصله اطمینان |
|
1 |
فلورکینولون |
26 |
37 |
39-3/35 |
|
2 |
بتالاکتام |
14 |
20 |
22-5/18 |
|
3 |
آمینوگلکوزید |
9 |
13 |
7/14-2/11 |
|
4 |
تتراسیکلین |
6 |
9 |
3/10-5/7 |
|
5 |
سولفانامید |
5 |
8 |
2/10-3/6 |
|
6 |
ماکرولید |
6 |
9 |
8/10-1/7 |
|
7 |
سفالوسپورین |
3 |
4 |
1/6-3/3 |
نمودار1. درصد موارد مثبت باقیمانده آنتی‌بیوتیک در شهرهای استان کرمان.
نمودار2. توزیع ماهانه موارد مثبت باقیمانده آنتی‌بیوتیک در طول 12 ماه اجرای مطالعه.
', './data/jvr/coversheet/cover_fa.jpg'))